1. Qon bosimi (Q/B)
- Ta’rif: Yurak qon pompalaganda qonning arteriya devorlariga ko‘rsatadigan bosimi.
- O‘lchov: Ikki son bilan qayd etiladi (masalan, 120/80 mm sim. ust.):
- Sistolik bosim (yuqori ko‘rsatkich): Yurak qisqarish paytidagi bosim.
- Diastolik bosim (quyi ko‘rsatkich): Yurak bo‘shashganda ko‘rsatiladigan bosim.
- Me’yor:
- Normal: 120/80 mm sim. ust. dan past
- Yuqorilash: 120–129/<80 mm sim. ust.
- Yuqori bosim (gipertoniya): ≥130/80 mm sim. ust.
- Pastiq bosim (gipotoniya): 90/60 mm sim. ust. dan past
2. Yurak urish tezligi (puls)
- Ta’rif: Yurakning bir daqiqadagi urish soni (bpm).
- Me’yor:
- Kattalar: 60–100 urish/min
- Sportchilar: kamroq bo‘lishi mumkin (taxminan 40–60 urish/min)
- Chaqaloqlar va bolalar: kattalarga nisbatan yuqori (chaqaloqlar uchun 120–160 urish/min)
- Buzilishlar:
- Taksikardiya: yurak urishi 100 urish/min dan yuqori
- Bradikardiya: yurak urishi 60 urish/min dan past
3. Nafas olish tezligi
- Ta’rif: Bir daqiqadagi nafas olish soni.
- Me’yor:
- Kattalar: 12–20 nafas/min
- Chaqaloqlar: 30–60 nafas/min
- Buzilishlar:
- Tachipnoe: tez nafas olish (>20 nafas/min)
- Bradipnoe: sekin nafas olish (<12 nafas/min)
- Apnoe: nafas olmaslik holati
4. Tana harorati
- Ta’rif: Tananing ichki harorati, moddalar almashinuvi jarayonini aks ettiradi.
- Me’yor: 36,1°C – 37,2°C
- Isitma (gipertermiya): 38°C dan yuqori
- Gipotermiya: 35°C dan past
5. Qonning kislorod bilan to‘yinganligi (SpO₂)
- Ta’rif: Qondagi kislorod miqdori foiz bilan o‘lchanadi.
- Me’yor: 95%–100%
- Gipoksiya: 90% dan past bo‘lsa, xavfli holat hisoblanadi.
✅ Nima uchun hayotiy belgilar muhim?
Hayotiy belgilar quyidagilarda yordam beradi:
✔️ Umumiy sog‘liq holatini baholash
✔️ Davolash natijasini nazorat qilish
✔️ Kasalliklarni erta aniqlash
✔️ Favqulodda vaziyatlarni (infarkt, insult, shok) aniqlash