17.06.2025
3
🔹 Asab tizimining asosiy boʻlinmalari
| Atama | Tushuntirish |
|---|---|
| Markaziy asab tizimi (MAT) | Bosh miya va orqa miya. |
| Periferik asab tizimi (PAT) | Bosh miya va orqa miyadan tashqaridagi barcha asablar. |
| Avtonom (vegetativ) asab tizimi | Ixtiyorsiz funksiyalarni boshqaradi (nafas olish, yurak urishi). |
| Somatik asab tizimi | Oʻz ixtiyoringiz bilan harakat qilish va sezish uchun javob beradi. |
| Atama | Tushuntirish |
|---|---|
| Bosh miya | Tananing boshqaruv markazi. |
| Katta miya (serebrum) | Oʻylash, nutq, xotira va his qilish uchun javobgar. |
| Kichik miya (mo‘jizak miya / serebellum) | Harakatni muvofiqlashtirish va muvozanat uchun javobgar. |
| Miya ustuni | Bosh miyani orqa miya bilan bogʻlaydi; hayotiy funksiyalarni boshqaradi. |
| Uzunchoq miya (medulla oblongata) | Nafas olish, yurak urishi va qon bosimini nazorat qiladi. |
| Orqa miya | Bosh miya bilan tana o‘rtasidagi impulslarni uzatadi. |
| Atama | Tushuntirish |
|---|---|
| Neyron (asab hujayrasi) | Asab tizimining asosiy birligi, impulslar uzatadi. |
| Akson | Neyrondan impulsni boshqa hujayralarga olib boradigan uzun tolalar. |
| Dendrit | Signalni qabul qiluvchi qismlar. |
| Miyelin qobig‘i | Aksonni qoplaydigan yog‘li qatlam; impulsni tezlashtiradi. |
| Sinaps | Neyronlar orasidagi bo‘shliq, signallar kimyoviy yo‘l bilan o‘tadi. |
| Neyromediator | Neyronlar orasida signalni uzatuvchi kimyoviy moddalar (masalan, dopamin, serotonin). |
| Gliya hujayralari | Neyronlarni oziqlantiradi, himoya qiladi va yordamchi funksiyalarni bajaradi. |
| Atama | Tushuntirish |
|---|---|
| Epilepsiya | Miyaning anormal faolligi tufayli paydo bo‘lgan tutqanoq xurujlari. |
| Tarqalgan skleroz (MS) | Immun tizimi markaziy asab tizimidagi miyelin qobig‘iga hujum qiladi. |
| Parkinson kasalligi | Tana qaltirashi, mushaklarning qattiqligi bilan kechadi. |
| Altsgeymer kasalligi | Xotira yo‘qolishi va aqliy zaiflikni keltirib chiqaradi. |
| Insult | Bosh miya qon bilan ta’minlanmay qoladi (qon aylanishi buziladi). |
| Meningit | Miya va orqa miyaning qoplovchi pardalarining yallig‘lanishi. |
| Neyropatiya | Periferik asablarning shikastlanishi. |
| Atama | Tushuntirish |
|---|---|
| EEG (Elektroensefalografiya) | Miya faoliyatining elektr impulslarini yozib oluvchi usul. |
| MRI (Magnit-rezonans tomografiya) | Miyani yumshoq to‘qimalarini tasvirlash usuli. |
| KT (Kompyuter tomografiyasi) | Miya shikastlanishlari yoki o‘smalarni aniqlash uchun rentgen usuli. |
| Lumbal punksiya (umurtqa suyuqligi tahlili) | Orqa miyada joylashgan suyuqlikni tekshirish uchun namun olish. |
| Neyroxirurgiya | Asab tizimi organlariga (bosh miya, orqa miya) qilinadigan jarrohlik. |
| Neyroreabilitatsiya | Miya yoki orqa miya jarohatlaridan keyingi tiklanish jarayoni. |
| Atama | Tushuntirish |
|---|---|
| Orqa miya suyuqligi (likvor) | Miya va orqa miyani himoya qiluvchi tiniq suyuqlik. |
| Miya pardalari (meningalar) | Miya va orqa miyani o‘rab turuvchi himoya qatlamlari (qattiq, o‘rta, yumshoq parda). |
Примечание: Вся информация, представленная на сайте, является неофициальной. Получить официальную информацию можно с сайтов соответствующих государственных организаций
