Atmosfera va ob-havo tizimlari

1. Atmosfera nima?

Atmosfera — bu Yer sharini o‘rab turgan gazlar qatlami bo‘lib, u:

• Insonlar va hayvonlar uchun nafas olish imkonini beradi

• Zarur haroratni saqlaydi

• Quyoshdan keladigan zararli nurlardan himoya qiladi

• Ob-havo va iqlimni shakllantiradi

🧪 Atmosferaning tarkibi:

• Azot (78%)

• Kislorod (21%)

• Boshqa gazlar (1%) – argon, karbonat angidrid, suv bug‘lari va boshqalar

📚 2. Atmosferaning qatlamlari

Atmosfera beshta asosiy qatlamga bo‘linadi:

☀️ 3. Ob-havo va iqlim

Misol:

• Ob-havo: "Bugun yomg‘ir yog‘yapti."

• Iqlim: "Qashqadaryo viloyati — quruq va issiq iqlimli hudud."

🌦️ 4. Ob-havoni belgilovchi omillar

🌪️ 5. Ob-havo tizimlari

Ob-havo tizimlari — bu katta havo massalarining harakati bo‘lib, ular turli harorat va bosimni olib keladi.

🔄 Asosiy tizimlar:

• Yuqori bosim hududi (antitsiklon) – Quyoshli, sokin va quruq ob-havo

• Past bosim hududi (tsiklon) – Bulutli, yomg‘irli, shamolli ob-havo

🌊 Maxsus hodisalar:

• Frontlar – issiq va sovuq havo orasidagi chegaralar

• Bo‘ronlar, dovullar – kuchli shamol va yomg‘irli sistemalar

• Jet oqimlar (reaktiv oqimlar) – yuqori balandlikdagi tez harakatlanuvchi shamollar

🛰️ 6. Ob-havoni bashorat qilish

Meteorologlar maxsus asboblar bilan ob-havoni kuzatib turadilar:

✅ Xulosa:

Atmosfera — bu hayot uchun zarur qatlam bo‘lib, u:

• Nafas olish uchun havo beradi

• Quyoshdan himoya qiladi

• Yer yuzasidagi haroratni muvozanatda ushlab turadi

• Ob-havo hodisalarini shakllantiradi

Atmosferani tushunish — bu ob-havoni oldindan bilish, atmosferaviy xavflardan himoyalanish, va global iqlim o‘zgarishlarini tushunishda muhim ahamiyatga ega.