➡️ Birinchi yordam nima?
Birinchi yordam — bu odam jarohatlanganda yoki to‘satdan kasallanganda unga tezkor yordam ko‘rsatish, professional tibbiy yordam kelguncha.
🆘 Birinchi yordamning asosiy maqsadlari
-
Hayotni saqlab qolish
-
Holatni yomonlashishidan saqlash
-
Tuzalishga yordam berish
🛠️ Birinchi yordamning asosiy qadamlar (DRABC)
| Bosqich | Ma’nosi | Amal |
|---|---|---|
| D – Xavf | Atrof xavfsizligini tekshirish | Avval o‘zingiz va jarohatlangan odam uchun xavf yo‘qligini tekshiring. |
| R – Javob | Javobni tekshirish | Yengil silkitib: "Siz eshityapsizmi?" deb so‘rang. |
| A – Nafas yo‘li | Nafas yo‘lini ochish | Boshni orqaga engashtirib, iyakni ko‘tarish. |
| B – Nafas olish | Nafasni tekshirish | Ko‘rib, eshitib, sezib nafas olishni tekshiring. |
| C – Yurak urishi/CPR | Zarur bo‘lsa CPR boshlash | Agar nafas yo‘q bo‘lsa, yurak massaji va sun'iy nafas berishni boshlang. |
🩹 Eng ko‘p uchraydigan birinchi yordam holatlari va harakatlar
| Holat | Nima qilish kerak |
|---|---|
| Qon ketishi | Toza mato bilan bosib, qonni to‘xtating. |
| Kuyish | Kuygan joyni 10 daqiqa davomida sovuq suv bilan sovuting. |
| Suyak sinishi | Jarohatlangan joyni harakatsiz qoldiring, shinalash mumkin. |
| Bo‘g‘ilish | 5 marta orqaga urish va 5 marta qorin bosimi (Heimlich usuli). |
| Yurak xuruji | Zudlik bilan tez yordam chaqiring, odamni tinchlantiring. |
| Shok holati | Odamni yotqizib, oyoqlarini ko‘taring va ustini yopib qo‘ying. |
| Tutilish (Titrash xuruji) | Jarohatdan himoya qiling, og‘ziga hech narsa solmang, 5 daqiqadan ko‘p davom etsa tez yordam chaqiring. |
| Zaharlanish | Tez yordam chaqiring, o‘z boshimcha qustirmang. |
| Issiq urishi | Soyaga olib boring, suv bilan sovuting. |
| Gipotermiya (tanani sovushi) | Iliq joyga olib boring, quruq adyol bilan o‘rang. |
🧤 Birinchi yordam qutisida bo‘lishi kerak bo‘lgan narsalar
-
Plaster (yaralarni yopish uchun)
-
Steril bintlar va doka
-
Antiseptik salfetkalar
-
Penset (mayda narsalarni olish uchun)
-
Qaychi
-
Tibbiy qo‘lqoplar
-
Sun'iy nafas uchun niqob (yuz uchun)
-
Og‘riq qoldiruvchi dori (paratsetamol, ibuprofen)
-
Kuyish uchun kremlar
-
Sovituvchi paketlar
-
Elastik bint
-
Favqulodda adyol (folga adyol)
🚑 Muhim birinchi yordam atamalari (qisqacha)
-
CPR – Yurakni siqib nafas berish.
-
AED – Yurakni qayta ishga tushirish uchun moslama.
-
Heimlich usuli – Nafas tiqilib qolgan odamga yordam berish texnikasi.
-
Shok – Qon aylanishining buzilishi holati.
-
Sinish – Suyakning sinishi.
-
Kuyish – Issiqlik yoki kimyoviy moddalardan kelib chiqqan jarohat.
-
Tutilish – Miya faoliyati buzilishi natijasida tananing qattiq titrashi.
✅ Birinchi yordamning "oltin" qoidalari
-
O‘zingizni tinch tuting.
-
Avvalo o‘z xavfsizligingizni ta'minlang.
-
Tez yordam chaqiring.
-
Jarohatlangan odamni tinchlantiring.
-
Og‘ir ahvoldagi odamga ovqat yoki ichimlik bermang.