19.06.2025
15
Burun — bu:
nafas olish organi,
hid bilish (xushbo‘y yoki yomon hidlarni ajratish),
havoni tozalash, namlantirish va isitish uchun xizmat qiluvchi a’zo hisoblanadi.
Burun tashqi va ichki qismlardan iborat.
Teshiklar (burun teshiklari) – havoning kirish joyi.
Burun suyaklari va tog‘ay – burun shaklini beradi.
| Qism nomi | Vazifasi |
|---|---|
| Burun to‘sig‘i (septum) | Burunni ikki qismga ajratadi |
| Burun chig‘anoqlari (konxalar) | Havo oqimini yo‘naltiradi, isita va namlaydi |
| Hid bilish sohasi | Hid molekulalarini sezadi, miyaga signal yuboradi |
| Burun yo‘llari va havo yo‘li | Nafas olish uchun yo‘l |
| Burun shilliq qavati | Namlaydi, mikroblar va changni tutadi |
| Pazandalar (sinuslar) | Yengil bo‘shliqlar, ovozga rezonans beradi |
| Kiprikchalar (silliq tuklar) | Chang, virus va bakteriyalarni tashqariga chiqarib yuboradi |
| Vazifa | Tushuntirish |
|---|---|
| Nafas olish | Havo kirib o‘pkalarga yetib boradi |
| Filtrlash | Chang, mikroblar, allergenlarni tutib qoladi |
| Isitish va namlantirish | Havo tana haroratiga yaqinlashadi, namlanadi |
| Hid bilish | Hid molekulalarini aniqlaydi va miyaga yetkazadi |
| Nutq rezonansi | Ovozni kuchaytiradi va ovoz tembrini shakllantiradi |
Havo bilan birga hid molekulalari burun ichidagi hid retseptorlariga yetib boradi.
Ushbu retseptorlar elektr signallarini hosil qiladi.
Signallar hid nervi orqali miyaga yuboriladi.
Miya hidni tanib oladi — masalan, gul, tutun yoki ovqat hidi.
🧠 Qiziqarli fakt: Inson 10 000 dan ortiq xil hidni ajrata oladi!
| Kasallik yoki holat | Tavsifi |
|---|---|
| Rinit (burun yallig‘lanishi) | Virus yoki allergiya tufayli burunning oqishi, tiqilishi |
| Sinusit | Burun pazandalari yallig‘lanishi |
| Burun tiqilishi | Shish, yallig‘lanish yoki ortiqcha shilliq sababli |
| Burundan qon ketishi | Quruqlik, shikast, bosim balandligi tufayli |
| Anosmiya | Hid bilish qobiliyatining yo‘qolishi (masalan, gripp yoki COVID-19da) |
| Burun to‘sig‘i qiyshayishi | Nafas olishda qiynalish, xirillash, og‘ir hollarda operatsiya kerak |
| Poliplar | Burun ichida yumshoq o‘simtalar, odatda allergiyadan hosil bo‘ladi |
| Tekshiruv turi | Maqsadi |
|---|---|
| Rinoskopiya | Burun ichini maxsus asbob bilan ko‘rish |
| Endoskopik tekshiruv | Kamera yordamida burun ichki qismini ko‘rish |
| Hidni aniqlash testi | Qancha xil hidni ajrata olishni baholaydi |
| KT yoki MRT | Burun pazandalari yoki o‘sma kabi muammolarni aniqlash |
| Allergiya testlari | Allergiyaga sabab bo‘luvchi moddalarni aniqlash |
| Qism | Vazifasi |
|---|---|
| Burun teshiklari va to‘sig‘i | Nafas olish va bo‘shliqni ajratish |
| Chig‘anoqlar va shilliq qavat | Havoni isitish, namlantirish, tozalash |
| Hid sohalari | Hidni sezish va miyaga signal yuborish |
| Sinuslar (pazandalar) | Bosimni kamaytirish, ovozni kuchaytirish |
| Kiprikchalar va shilliq | Chang va mikroblarni yo‘qotish |
Hid sezish — emotsiya va xotiralar bilan bevosita bog‘liq.
Ba’zi hidlar bolalikdagi voqealarni eslatishi mumkin.
Itlar odamga nisbatan 40 barobar kuchliroq hid sezish qobiliyatiga ega.
Nafas olgan havo bir necha soniyada tana haroratiga yaqinlashadi.
Примечание: Вся информация, представленная на сайте, является неофициальной. Получить официальную информацию можно с сайтов соответствующих государственных организаций
