Defibrillyator nima?

Defibrillyator — yurakka elektr toki orqali zarba beradigan tibbiy uskuna bo‘lib, yurakning normal ritmini tiklash uchun ishlatiladi. U quyidagi hayot uchun xavfli holatlarda qo‘llaniladi:

• To‘satdan yurak to‘xtashi (vaziyat)

• Yurakning qorinchalaridagi fibrillyatsiya (titroqlanish)

• Pulsiz qorinchalar tezligi (tahikardiya)

🔹 Maqsadi

• Yurakdagi tartibsiz elektr faolligini to‘xtatish

• Yurakning tabiiy ritmini tiklashga yordam berish

• Shoshilinch vaziyatlarda, kasalxonalar va jamoat joylarida qo‘llaniladi

🔹 Tarixi

• 1899-yil: Shveytsariyalik olimlar Jan-Lui Prevo va Frederik Battelli hayvonlarning yuragiga elektr toki ta’sirini ilk bor ko‘rsatishdi.

• 1947-yil: Doktor Klod Bek birinchi marta inson yuragiga muvaffaqiyatli defibrillyatsiya o‘tkazdi.

• 1960-yillar: Amaliyotda tashqi defibrillyatorlar paydo bo‘ldi.

• 1980-1990-yillar: Avtomatik tashqi defibrillyatorlar (AED) ixtiro qilindi, bu esa oddiy odamlar uchun foydalanishni osonlashtirdi.

🔹 Defibrillyator turlari

🔹 Ishlash tamoyili

1. Qurilma yurakdagi notog‘ri elektr faolligini aniqlaydi.

2. Elektrodlar orqali nazorat ostidagi elektr zarbasi beriladi.

3. Zarba noto‘g‘ri ritmni to‘xtatib, yurakning tabiiy ritmi tiklanishiga imkon beradi.

🔹 Qayerda ishlatiladi?

• Kasalxonalar va klinikalarda

• Tez tibbiy yordam xizmatida (shoshilinch yordam)

• Jamoat joylarida (aeroportlar, savdo markazlari, maktablar) — AED

• Yuqori xavfga ega bemorlarda — ICD va kiyiniladigan defibrillyatorlar

🔹 Muhim faktlar

• Vaqt juda muhim: Yurak to‘xtashidan keyin 3–5 daqiqa ichida defibrillyatsiya qilish hayotni saqlab qolish imkoniyatini 70% gacha oshiradi.

• AED qurilmalari xavfsiz va bosqichma-bosqich ko‘rsatmalar beradi.

• Mashqlar yordamida ishonch ortadi, lekin o‘qimagan odamlar ham AED dan samarali foydalanishi mumkin.

• Zamonaviy AED o‘z-o‘zidan yurak ritmini tahlil qiladi va faqat kerak bo‘lganda zarba beradi.

🔹 Defibrillyator kerak bo‘lishining belgilar

• Kishi to‘satdan hushidan ketadi

• Puls va nafas yo‘q

• Tashqi ta’sirlarga javob bermaydi

• Yurak-qon aylanishini tiklash (YQA) yordam bermaydi

🔹 Qiziqarli fakt

Bugungi kunda AED lar ko‘plab sport arenalarida, maktablarda, aeroportlarda, mehmonxonalarda va hattoki ofis binolarida ham uchraydi. Bu yurak to‘xtashi oqibatida o‘limni kamaytirish uchun dunyo bo‘ylab olib borilayotgan ishlarning natijasidir.