👨🔬 U kim edi?
-
To‘liq ismi: Dmitriy Ivanovich Mendeleyev
-
Tug‘ilgan sanasi: 1834-yil, 8-fevral — Tobolsk, Rossiya
-
Vafot etgan: 1907-yil, 2-fevral — Sankt-Peterburg
-
Soha: Kimyo
-
💡 Mashhurligi: U kimyoviy elementlar davriy jadvalini yaratgan.
📘 Qisqacha tarjimai hol
-
Mendeleyev 17 farzandli oilaning eng kichigi bo‘lgan.
-
Onasi uni o‘qitish uchun 1000 km masofani bosib o‘tgan.
-
U Sankt-Peterburgda o‘qib, kimyo bo‘yicha olim va professor bo‘lgan.
-
Tabiatdagi tartib va qonuniyatni izlashni juda yaxshi ko‘rgan.
🔬 Asosiy yutuqlari
| Yutuq yoki g‘oya | Nima degani | Nima uchun muhim |
|---|---|---|
| Davriy qonun | Elementlarning xossalari muayyan davriylikda takrorlanadi | Kimyoda tartib yaratdi |
| Davriy jadval | Elementlarni atom massasiga va xossalariga ko‘ra joylashtirdi | Kimyo o‘qitish va ilmiy kashfiyotlar uchun asos bo‘ldi |
| Yangi elementlarni bashorat qilish | U hali topilmagan elementlar uchun jadvalda joy qoldirdi | Keyinchalik galliy, germaniy kabi elementlar aynan shunday topildi |
🧪 U jadvalni qanday yaratdi?
-
1869-yilda Mendeleyev 63 ta elementni tartib bilan joylashtirdi.
-
U elementlarning xossalari ma’lum oraliqlarda takrorlanishini payqagan.
-
Uning eng katta yutug‘i — hali topilmagan elementlarning mavjudligini oldindan aytib berganidir.
🏅 E’tirof va meros
-
Avvaliga olimlar shubha qilishgan, lekin uning bashoratlari to‘g‘ri chiqqach, barchaning e’tirofini qozongan.
-
101-element uning sharafiga "Mendeleviy (Md)" deb nomlangan.
-
Bugungi kunda ham maktab va universitetlarda Mendeleyev jadvali o‘rgatiladi.
💡 Qiziqarli faktlar
-
Vodkaning eng to‘g‘ri konsentratsiyasi 40% deb ilmiy asoslab bergan.
-
Neft, o‘lchovlar, portlovchi moddalar va ta’lim islohoti ustida ham ishlagan.
-
U ilmni faqat laboratoriya uchun emas, balki xalq uchun foydali bo‘lishi kerak, deb hisoblagan.
💬 Mashhur so‘zi
❝Fan — bu narsalarni o‘lchashdan boshlanadi.❞
— D. I. Mendeleyev
✅ Nega Mendeleyev muhim?
-
U kimyoviy elementlarni tartibga soldi, bu esa kimyo fanining rivojiga asos bo‘ldi.
-
Uning yondashuvi yordamida olimlar yangi elementlarni tezroq topa olishdi.
-
Mendeleyev o‘z ishi bilan isbotladi: mantiq, kuzatuvchanlik va jasorat — buyuk kashfiyotlarga olib keladi.