​​​​​​​ EBITDA – bu nima?

✅ To‘liq yozilishi:

EBITDA — Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation, and Amortization
(O‘zbekchasiga: Foiz to‘lovlari, soliqlar, amortizatsiya va eskirishdan oldingi foyda)

🧠 Oddiy ta’rif:

EBITDA — bu kompaniya asosiy faoliyatidan qancha pul ishlab topayotganini ko‘rsatadigan moliyaviy ko‘rsatkichdir. U kompaniyaning operatsion (asosiy) samaradorligini tahlil qilish uchun ishlatiladi.

Bu ko‘rsatkich kompaniyaning moliyaviy holatini foiz, soliq, amortizatsiya kabi xarajatlardan tozalangan shaklda ko‘rsatadi.

🔍 Nega bu kerak?

EBITDA ko‘plab investorlar va tahlilchilar uchun muhim, chunki:

• Kompaniyaning real daromad olish salohiyatini ko‘rsatadi

• Turli kompaniyalarni solishtirish uchun qulay (foiz va soliq siyosati farqlanishi mumkin bo‘lsa-da)

• Moliyaviy hisobotlardagi “qog‘ozdagi xarajatlar” (masalan, amortizatsiya) ta’sirini yo‘q qiladi

📊 EBITDA formulasi:

EBITDA = Sof foyda
+ Foiz to‘lovlari (Interest)
+ Soliqlar (Taxes)
+ Amortizatsiya (Depreciation & Amortization)

Yoki:
EBITDA = Operatsion foyda + Amortizatsiya xarajatlari

🧮 Misol:

Tasavvur qiling, kompaniya hisobotida quyidagi ma’lumotlar bor:

• Sof foyda: 500 million so‘m

• Foiz to‘lovlari: 100 million so‘m

• Soliqlar: 150 million so‘m

• Amortizatsiya: 250 million so‘m

EBITDA = 500 + 100 + 150 + 250 = 1 000 million so‘m

Bu kompaniya asosiy faoliyatidan 1 milliard so‘mlik “naqdga yaqin” foyda olganini ko‘rsatadi.

📌 Afzalliklari:

✔ Moliyaviy sog‘liqni baholashda qulay
✔ Katta korxonalar uchun universal tahliliy mezon
✔ Soliqlar va kreditlar ta’sirisiz baholash imkonini beradi

⚠️ Kamchiliklari:

❌ Pul oqimlarini to‘liq aks ettirmaydi
❌ Qarzga bog‘liq xavflarni yashirishi mumkin
❌ Investitsiyalar va kapitallik darajasini hisobga olmaydi

🧾 Xulosa:

EBITDA — kompaniya faoliyatining "yadro daromadi"ni ifodalaydi. Investorlar, banklar va menejerlar bu ko‘rsatkichni kompaniya foydasini "tozalangan" holatda ko‘rish uchun ishlatadilar.