EEG apparati (Elektroensefalograf)

🔹 1. EEG nima?

EEG (elektroensefalografiya) — bu miya faoliyatining elektr impulslarini o‘lchaydigan tibbiy tekshiruv usuli bo‘lib, bosh terisiga joylashtirilgan elektrodlar yordamida amalga oshiriladi.

EEG apparati bu impulslarni qabul qilib, ularni grafik to‘lqinlar ko‘rinishida kompyuter yoki qog‘ozga chiqaradi. Bu usul og‘riqsiz, xavfsiz va noinvaziv hisoblanadi.

🔹 2. Qanday hollarda ishlatiladi?

EEG miya bilan bog‘liq quyidagi kasalliklarni aniqlash va kuzatishda qo‘llaniladi:

• Epilepsiya (tutqanoqlar)

• Uyqu buzilishlari (masalan, uyqusizlik, narkolepsiya)

• Bosh miya jarohatlari

• Insult yoki qon quyilishi

• Miya shishi yoki o‘smalari

• Ensefalit (miya yallig‘lanishi)

• Komaning kuzatuvi

• Miya o‘limini aniqlash

🔹 3. Qanday ishlaydi?

• Bosh terisiga maxsus kapalakli yoki yopishtiriluvchi elektrodlar joylashtiriladi.

• Elektrodlar miya hujayralari (neyronlar) chiqargan elektr signallarni qabul qiladi.

• Bu signallar EEG apparatiga uzatiladi va grafik to‘lqinlar shaklida chiqadi.

• Har xil miya holatlari (uyqu, hushyorlik, tutqanoq) turli to‘lqin naqshlarini beradi.

🔹 4. EEG turlari

• Oddiy EEG (20–40 daqiqa davom etadi)

• Uyqu EEG — bemor uxlashi davrida olinadi

• Ambulator EEG — bemor kundalik faoliyatda bo‘lgan holatda 24–72 soat kuzatuv

• Video EEG — miya faoliyati bilan birga bemorning harakatlari ham videoga olinadi (ko‘pincha epilepsiya diagnostikasida)

🔹 5. Tarixi va kelib chiqishi

• Birinchi EEG ni 1924-yilda Hans Berger ismli nemis psixiatori yaratgan.

• U birinchi bo‘lib alfa to‘lqinlarini aniqlagan (keyinchalik "Berger to‘lqinlari" deb atalgan).

• Bu kashfiyot nevrologiya sohasida inqilobga sabab bo‘lgan.

🔹 6. Zamonaviy EEG texnologiyasi

• Bugungi kunda EEG qurilmalari raqamli (digital) ko‘rinishda ishlab chiqilgan.

• Avtomatik signal tahlili, telemeditsina, ICU monitoring, neyrofidbek (miya trening) sohalarida qo‘llaniladi.

• EEG natijalari MRT, KT kabi usullar bilan birgalikda ishlatiladi.

🔹 7. Afzalliklari

• Og‘riqsiz va xavfsiz

• Miya faoliyatini real vaqt rejimida ko‘rsatadi

• Tashxis qo‘yishda juda muhim (ayniqsa, epilepsiya va uyqu kasalliklarida)

🔹 8. Kamchiliklari

• Faqat bosh miya po‘stlog‘i (yuza qismi) faoliyatini o‘lchaydi

• Natijalarni tajribali mutaxassis talqin qilishi kerak

• Tashqi ta’sirlar (harakat, mushak faoliyati) natijaga ta’sir qilishi mumkin

📌 Xulosa

EEG apparati — bu miya elektr faoliyatini o‘lchashda muhim vosita bo‘lib, u asosan epilepsiya, uyqu buzilishlari va boshqa nevrologik kasalliklarni aniqlashda ishlatiladi. U 1920-yillarda yaratilgan bo‘lib, hozirda butun dunyoda keng qo‘llaniladi.