Ta’rif:
Elektromagnit spektr — bu barcha turdagi elektromagnit nurlanishlarning diapazoni bo‘lib, ularni to‘lqin uzunligi yoki chastotasiga qarab tartiblaydi. Ushbu spektr uzun radioto‘lqinlardan tortib qisqa gamma-nurlarigacha bo‘lgan to‘lqinlarni o‘z ichiga oladi.
Spektrning asosiy qismlari:
-
Radioto‘lqinlar: Eng uzun to‘lqinlarga ega bo‘lib, radioaloqa, televizor va mobil aloqa uchun ishlatiladi.
-
Mikroto‘lqinlar: Mikroto‘lqinli pechlar va radar texnologiyasida qo‘llaniladi.
-
Infraqizil nurlanish (IR): Issiqlik sifatida seziladi, masofadan boshqarish pultlari va issiqlik tasvirlashda ishlatiladi.
-
Ko‘zga ko‘rinadigan yorug‘lik: Inson ko‘zi ko‘ra oladigan kichik qism, binafsha rangdan qizil ranggacha.
-
Ultrabinafsha nurlanish (UV): Ko‘zga ko‘rinadigan yorug‘likdan keyingi nurlar, quyosh kuydirishiga sabab bo‘ladi; sterilizatsiyada ishlatiladi.
-
Rentgen nurlari: Yuqori energiyaga ega, tibbiyotda rentgen surati olishda qo‘llaniladi.
-
Gamma nurlari: Eng qisqa to‘lqin uzunligi va eng yuqori energiyaga ega bo‘lib, radioaktiv moddalardan va kosmik manbalardan chiqariladi.
Muhim tushunchalar:
-
Barcha elektromagnit to‘lqinlar vakuumda yorug‘lik tezligida harakatlanadi — taxminan 300 000 km/s.
-
To‘lqin uzunligi va chastota teskari bog‘langan: to‘lqin uzunligi qanchalik katta bo‘lsa, chastotasi shunchalik past va aksincha.
-
Elektromagnit nurlanish energiya tashiydi va moddalar bilan turli yo‘llar bilan o‘zaro ta’sir qiladi.
-
Spektrning turli qismlari fan, tibbiyot, texnologiya va aloqa sohalarida turlicha qo‘llaniladi.