11.06.2025
3
🔹 1. Fayl nima?
Fayl — bu kompyuterda saqlanadigan ma’lumotlar to‘plami. Har bir faylning nomi va formati bo‘ladi.
🔸 Fayl nomi: hisobot.docx, rasm.jpg, prezentatsiya.pdf
🔸 Fayl formati: .docx, .jpg, .pdf – bu kengaytma (extension) deb ataladi.
Fayl formati — bu fayl qanday turdagi ma’lumotni saqlashini va uni qaysi dastur ochishini ko‘rsatadi.
Masalan:
.docx → matnli hujjat (Word)
.jpg → rasm fayli
.pdf → o‘zgartirib bo‘lmaydigan hujjat
| Format | Tavsif | Ochiladi |
|---|---|---|
.doc / .docx |
Microsoft Word hujjati | MS Word, Google Docs |
.txt |
Oddiy matn | Notepad, TextEdit |
.pdf |
Qattiq formatlangan hujjat | Adobe Reader, brauzerlar |
.odt |
OpenOffice hujjati | LibreOffice |
| Format | Tavsif | Ochiladi |
|---|---|---|
.xls / .xlsx |
Excel fayllari | MS Excel, Google Sheets |
.csv |
Ma’lumotlar vergul bilan ajratilgan | Excel, Notepad |
| Format | Tavsif | Xususiyat |
|---|---|---|
.jpg / .jpeg |
Suratlar uchun | Sifat + kichik o‘lcham |
.png |
Sifatli rasm + fon shaffof | Sifat yo‘qolmaydi |
.gif |
Harakatli rasm (animatsiya) | Oddiy animatsiyalar |
.bmp |
Kompressiyasiz rasm | Juda og‘ir bo‘ladi |
| Format | Tavsif | Ochiladi |
|---|---|---|
.mp4 |
Eng mashhur video formati | Har qanday video pleer |
.avi |
Yaxshi sifat | Ko‘p joy egallaydi |
.mov |
Apple qurilmalar uchun | QuickTime, VLC |
| Format | Tavsif | Xususiyat |
|---|---|---|
.mp3 |
Eng keng tarqalgan | Sifat + kichik hajm |
.wav |
Yuqori sifat | Juda katta o‘lcham |
.aac |
Apple qurilmalar | iTunes, iPhone |
| Format | Tavsif | Xususiyat |
|---|---|---|
.zip |
Fayllarni siqib bitta faylga yig‘adi | Har qanday tizimda ochiladi |
.rar |
Yanada kuchli siqish | WinRAR kerak bo‘ladi |
Sifat: Rasm yoki audio sifatini saqlash uchun (PNG vs JPG)
Joy tejash: Siqilgan formatlar kam joy egallaydi (MP3, ZIP)
Moslik: Dasturlar bilan mos ishlashi uchun (PDF — o‘zgarmas ko‘rinish)
Funktsional imkoniyatlar: Matn, jadval, grafik, ovoz, video — har biri uchun mos format kerak bo‘ladi.
Fayl nomining oxiri — kengaytmasi:
Kompyuterga bu fayl qanday ochilishini bildiradi.
Misol:
maqola.pdf → brauzer yoki PDF dastur ochadi
hisobot.xlsx → Excel ochadi
Agar kengaytma o‘chirilsa, fayl ishlamasligi mumkin!
Windows foydalanuvchilari uchun:
📁 Explorer → "View" → "File name extensions"ni yoqing → .pdf, .jpg ko‘rinadi.
Примечание: Вся информация, представленная на сайте, является неофициальной. Получить официальную информацию можно с сайтов соответствующих государственных организаций
