Furunkul haqida

Furunkul yoki xalq orasida chiriy deb ataladigan kasallik – bu soch follikulasi (soch ildizi) va uning atrofidagi to‘qimalarning bakterial yallig‘lanishi natijasida yuzaga keladigan og‘riqli, ichiga yiring to‘plangan shish hisoblanadi.

🦠 Sabablari:

Asosiy sababchi bakteriya – Staphylococcus aureus (oltin stafillokokk), ayrim hollarda MRSA (antibiotiklarga chidamli shakli).

Infeksiya quyidagilar orqali teriga kiradi:

• Kichik kesiklar, tirnalgan joylar

• Vroshe sochlar

• Ortiqcha terlash yoki teri yog‘ining tiqilib qolishi

• Qattiq kiyim, soqol olishdan ishqalanish

• Yetarli gigiyena bo‘lmaganda

🔍 Belgilar:

📍 Odatda uchraydigan joylar:

• Bo‘yin

• Yuz

• Qo‘ltiq osti

• Bel, son, dumbalar

• Yelka va qorindagi sochli joylar

• Boldir yoki oyoq

🔄 Kasallik rivoji:

1. Qizarish va qattiq og‘riqli shish

2. Ichida yiring to‘planib kattalashadi

3. O‘rtasida oq/yellow “boshcha” (abstsess) hosil bo‘ladi

4. O‘zi yorilib yiring chiqadi

5. Quruq qoladi, ba'zida chandiq qoladi

⚠️ Asoratlar (davolanmasa):

• Karbunkul – bir nechta furunkul birikkan og‘ir shakli

• Teri osti yallig‘lanishi (sellulit)

• Qon orqali infeksiya (sepsis)

• Chandiq qolishi

• Boshqa joylarga infeksiya tarqalishi

🧪 Tashxis:

• Shifokor tomonidan oddiy ko‘z bilan tekshiruv

• Og‘ir holatlarda – yiringdan bakteriologik ekish qilinadi

💊 Davolash:

❌ Chiriyni siqish mumkin emas! Bu infeksiyani boshqa joyga tarqatishi mumkin.

🛡️ Oldini olish:

• Shaxsiy gigiyenaga rioya qilish

• Soqol olishda ehtiyot bo‘lish

• Yumshoq va keng kiyim kiyish

• Kichik jarohatlarni darhol tozalash

• Sog‘lom ovqatlanish, immunitetni kuchaytirish

📚 So‘z kelib chiqishi:

• "Furunkul" atamasi lotincha "furunculus" so‘zidan olingan bo‘lib, bu "mayda o‘g‘ri" degan ma’noni bildiradi — go‘yoki bu kasallik qulaylik va salomatlikni “o‘g‘irlaydi”.