1. Byudjet (Budget)
Bu – daromad va xarajatlarni rejalashtirish rejasi.
Masalan, oyiga qancha pul keladi va nima uchun qancha sarflanadi – hammasi byudjetda ko‘rsatiladi.
2. Daromad (Income)
Sizning ish haqi, pensiya, biznesdan tushgan foyda yoki boshqa manbalardan kelgan pul.
3. Xarajat (Expense)
Pulning qayerga ketayotganini bildiradi – oziq-ovqat, ijara, transport, kredit to‘lovlari va h.k.
4. Foiz stavkasi (Interest Rate)
Bu – qarz yoki omonat uchun qanchalik ko‘p pul to‘lanadi yoki olinadi, foizda ifodalanadi.
Kredit olsangiz – foiz to‘laysiz.
Omonat qo‘ysangiz – foiz daromad olasiz.
5. Omonat (Deposit)
Bankka pul qo‘yish va undan foiz daromadi olish. Omonat – pulni jamg‘arish va ko‘paytirish usuli.
6. Kredit (Loan / Credit)
Boshqa shaxs yoki bankdan qarzga pul olish. Uni vaqtida qaytarish va foiz to‘lash majburiy.
7. Kafolat / Garov (Collateral)
Agar kreditni qaytara olmasangiz, bank sizning biror mol-mulkingizni olish huquqiga ega bo‘lishi uchun taqdim etiladigan ta'minot.
8. Moliyaviy savodxonlik (Financial Literacy)
Bu – pulingizni to‘g‘ri boshqarish, tejash, sarmoya qilish, va kreditlarni to‘g‘ri ishlatish ko‘nikmasidir.
9. Inflyatsiya (Inflation)
Pul qiymatining tushib ketishi – ya'ni bugun 100 ming so‘mga olgan narsangiz, kelasi yili 120 ming so‘m bo‘lishi mumkin.
10. Aktiv va passiv (Assets & Liabilities)
-
Aktiv – sizga daromad keltiradigan narsa (masalan, ijara beriladigan uy)
-
Passiv – sizdan pul talab qiladigan narsa (masalan, qarz, kredit, mashina xarajatlari)
📌 Xulosa:
Bu atamalarni bilish – sizning moliyaviy hayotingizni tartibga solishga, foydali qarorlar qabul qilishga va moliyaviy mustaqillik sari yo‘l ochadi.