Internet qanday ishlaydi?

📌 1. Internet nima?

Internet — bu butun dunyo bo‘ylab tarqalgan kompyuterlar va qurilmalar tarmog‘i bo‘lib, ular o‘zaro ma’lumot almashadi.

Internet orqali siz:

• Saytlarga kirishingiz 🌍

• Elektron pochta yuborishingiz 📧

• Video ko‘rishingiz 🎥

• Ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishingiz 📱 mumkin.

📌 2. Internetning asosiy qismlari

📌 3. Veb-saytga qanday ulanadi? (Bosqichma-bosqich)

Faraz qilaylik siz www.google.com saytiga kirmoqchisiz:

🔸 1-qadam: Siz sayt manzilini yozasiz

Brauzeringizga sayt manzilini kiritasiz.

🔸 2-qadam: DNS uni IP manzilga aylantiradi

• www.google.com → 142.250.190.36

• Bu — xuddi ko‘cha nomini uy raqamiga aylantirgandek.

🔸 3-qadam: Kompyuteringiz so‘rov yuboradi

Sizning qurilmangiz serverga xabar yuboradi:
🧑‍💻 ➡️ “Menga sahifani yuboring!”

🔸 4-qadam: Server javob qaytaradi

Server veb-sahifani yuboradi.

🔸 5-qadam: Brauzer saytni ko‘rsatadi

Sahifa ekranda ochiladi — bu hammasi bir soniyadan kam vaqtda sodir bo‘ladi!

📌 4. IP manzili nima?

• IP (Internet Protocol) — har bir qurilmaga beriladigan raqamli manzil.

• Masalan: 192.168.1.1

• U qurilmangizni tarmoqda aniqlaydi.

📌 5. Server nima?

Server — bu maxsus kompyuter bo‘lib:

• U veb-saytlar, videolar, fayllarni saqlaydi.

• Siz so‘rov yuborsangiz, u sizga kerakli ma’lumotni yuboradi.

📌 6. Internet xizmat provayderi (ISP) nima?

Bu — sizni internet bilan ta’minlaydigan kompaniya.

Misollar:

• Uzbektelecom (O‘zbekistonda)

• Beeline, Ucell, Mobiuz

📌 7. Ma’lumotlar qanday uzatiladi? — Paketlar

• Har bir sahifa, video yoki fayl mayda paketlarga bo‘linadi.

• Har bir paket internet orqali alohida yo‘l bilan yuboriladi.

• Qabul qilganda ular qayta yig‘iladi.

🧳 Bu xuddi katta kitobni bo‘lib, bir nechta konvertlarda yuborgandek.

📌 8. Wi-Fi nima?

• Wi-Fi — kabelsiz, simsiz internet ulanishi.

• U radio to‘lqinlar orqali router va qurilmani bog‘laydi.

📌 9. Internet xavfsizligi vositalari

📌 10. Kundalik internetdan foydalanish

• Ijtimoiy tarmoqlar: Telegram, Instagram, TikTok

• Elektron pochta: Gmail, Mail.ru

• Video qo‘ng‘iroqlar: Zoom, Google Meet

• Onlayn savdo: AliExpress, OLX

• Ta’lim: Google Classroom, Coursera

✅ Xulosa