JavaScript — bu veb sahifalarga interaktivlik qo‘shish uchun ishlatiladigan dasturlash tili. U front-end (brauzerda ishlovchi) va back-end (masalan, Node.js orqali serverda ishlovchi) dasturlashda keng qo‘llaniladi.
📌 Asosiy maʼlumotlar:
-
To‘liq nomi: JavaScript (JS)
-
Yaratilgan yili: 1995-yil
-
Muallif: Brendan Eich (Netscape kompaniyasida)
-
Standartlashtiruvchi tashkilot: ECMA International (standart nomi: ECMAScript)
💡 JavaScript nima uchun kerak?
-
Veb sahifalarda interaktiv elementlar (masalan, tugmalar, shakllar, modallar, slayderlar) yaratish.
-
Formalarni tekshirish (input validation).
-
Brauzer bilan muloqot (masalan, maʼlumotni AJAX orqali yuklab olish).
-
Animatsiyalar, real vaqtli yangilanishlar (masalan, soat, ob-havo), dinamik kontent qo‘shish.
-
SPA (Single Page Application) — React, Vue, Angular orqali murakkab ilovalar yaratish.
🧠 JavaScript’ning rivojlanishi:
-
1995 – Netscape Navigator brauzerida JavaScript yaratildi (dastlab "LiveScript" deb atalgan).
-
1997 – ECMA-262 standarti sifatida rasmiylashtirildi.
-
2009 – Node.js paydo bo‘ldi — server tomonida JS ishlatish imkonini berdi.
-
2015 – ES6 (ECMAScript 2015) yangilanishi JS tilini kuchliroq qildi (let/const, arrow functions, classes va h.k.).
-
Bugungi kunda – JavaScript veb dasturlashda eng ko‘p ishlatiladigan tillardan biridir.
🧩 JavaScript asosiy elementlari:
| Element | Tavsif |
|---|---|
var, let, const |
O‘zgaruvchilar eʼlon qilish uchun |
function, => |
Funksiya yaratish |
if, else, switch |
Shartli operatorlar |
for, while |
Takrorlash (loop) operatorlari |
document, window |
Brauzer obyektlari bilan ishlash |
addEventListener |
Hodisalarni (event) ushlash va qayta ishlash |
fetch, XMLHttpRequest |
Serverdan maʼlumot olish (AJAX) |
🖥️ Masalan, oddiy JavaScript kodi:
// Tugmani bosganda matnni o‘zgartiradi
document.getElementById("myButton").addEventListener("click", function() {
document.getElementById("myText").innerText = "Salom, dunyo!";
});
🌐 JavaScript kutubxonalar & freymvorklar:
-
jQuery — eski, lekin hali ham ishlatiladigan oddiy kutubxona
-
React.js — Facebook tomonidan ishlab chiqilgan komponent asosidagi SPA freymvork
-
Vue.js, Angular — boshqa mashhur front-end freymvorklar
-
Node.js — server tomonida JS yozish uchun platforma
-
Express.js — Node.js bilan birga ishlaydigan veb-server freymvork