Kardiyomiyopatiya

Kardiyomiyopatiya — bu yurak mushaklari (miokard) kasalligi bo‘lib, yurakning qonni butun tanaga yetkazish qobiliyatini pasaytiradi. Bu yurak yetishmovchiligi yoki yurak ritmida buzilishlar (aritmiya) paydo bo‘lishiga olib kelishi mumkin.

Kardiyomiyopatiya turlari:

1. Dilatatsiya qiluvchi kardiyomiyopatiya:

   • Yurak xonalari kengayib, mushaklari zaiflashadi, yurak qonni samarali siqib chiqarishda qiyinchilik tug‘diradi.

2. Gipertrofik kardiyomiyopatiya:

   • Yurak mushaklari g‘ayritabiiy qalinlashadi, bu yurak faoliyatini qiyinlashtiradi.

3. Restriktiv kardiyomiyopatiya:

   • Yurak mushagi qattiq va elastiklikdan mahrum bo‘lib, yurak qon bilan to‘lishida cheklov bo‘ladi.

4. Aritmogenik o‘ng yurak qovoqchasi kardiyomiyopatiyasi (AROK):

   • Kam uchraydigan kasallik bo‘lib, yurak mushaklari yog‘ yoki to‘qima bilan almashtiriladi, bu esa yurakning elektr signallariga ta’sir qiladi va aritmiyalar yuzaga keladi.

Sabablari:

• Genetik o‘zgarishlar (meros bo‘lib o‘tadigan kasalliklar)

• Uzoq davom etgan yuqori qon bosimi

• Yurak infarktidan keyingi to‘qima shikastlanishi

• Yurakning infeksiya yoki yallig‘lanishi

• Spirtli ichimliklarni suiiste’mol qilish yoki dori toksik ta’siri

• Metabolik kasalliklar, masalan, qandli diabet yoki qalqonsimon bez muammolari

Belgilari:

• Nafas qisishi

• Charchoq va zaiflik

• Oyoq, tovon va barmoqlarda shishish

• Yurak urishi buzilishi yoki yurak tebranishi

• Ko‘krak sohasida og‘riq yoki bosim

• Bosh aylanishi yoki hushdan ketish

Diagnostika:

• Tibbiy ko‘rik

• Elektrokardiogramma (EKG)

• Yurak ultratovush tekshiruvi (ehokardiografiya)

• Yurakning magnit-rezonans tomografiyasi (MRT)

• Qon tahlillari

• Ba’zi holatlarda genetik tekshiruvlar

Davolash:

• Hayot tarzini o‘zgartirish (dieta, jismoniy faollik)

• Yurak faoliyatini yaxshilovchi va simptomlarni boshqaruvchi dorilar

• Kardioverter-defibrillyator yoki pacemaker implantatsiyasi

• Og‘ir holatlarda jarrohlik yoki yurak transplantatsiyasi

Kelib chiqishi va kashfiyoti:

• “Kardiyomiyopatiya” so‘zi yunoncha kardia (yurak), myo (mushak), va pathos (kasallik) so‘zlaridan tashkil topgan.

• Kardiyomiyopatiyalar alohida yurak kasalliklari sifatida 20-asrda, tibbiy tasvirlash va patologiya sohalarining rivojlanishi bilan aniqlangan.

• Dastlabki batafsil tavsiflar 1950-1960 yillarda paydo bo‘lgan, genetik sabablarni tushunish esa keyinchalik rivojlangan.