🔹 KPI nima?
KPI (Key Performance Indicator) — bu tashkilot yoki xodimning maqsadga erishish darajasini o‘lchovchi mezon. Ular aniq, o‘lchab bo‘ladigan, vaqt bilan bog‘langan va tashkilotning umumiy strategiyasiga mos bo‘lishi kerak.
🔹 KPI xususiyatlari:
| Xususiyat | Tushuntiruv |
|---|---|
| Specific (Aniq) | Maqsadlar aniq va tushunarli bo‘lishi kerak |
| Measurable (O‘lchovli) | Natija son bilan ifodalansin |
| Achievable (Erishiladigan) | Haqiqatga yaqin bo‘lishi kerak |
| Relevant (Tegishli) | Strategiyaga mos bo‘lsin |
| Time-bound (Vaqtli) | Belgilangan muddat ichida amalga oshirilsin |
🔹 KPI turlari:
-
Xodimlar uchun KPI:
-
Ishga kechikish darajasi
-
Sotuv hajmi
-
Ish samaradorligi
-
-
Bo‘lim uchun KPI:
-
Bo‘limda ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori
-
Mijozlar noroziligi (complaint rate)
-
-
Tashkilot darajasida KPI:
-
Yillik daromad
-
Bozor ulushi
-
Foyda marjasi
-
🧭 KPI Misoli – O‘zbekiston sharoitida
🎯 Misol: O‘zbekiston banki (milliy yoki xususiy)
Maqsad: Mijozlar sonini oshirish
| KPI nomi | O‘lchov turi | Maqsad | Hisoblash usuli |
|---|---|---|---|
| Yangi mijozlar soni | Miqdoriy | 1 oyda 500 yangi mijoz | Yangi ro‘yxatdan o‘tganlar soni |
| Mijozlarni ushlab qolish darajasi | Foiz (%) | 80% dan yuqori | (Yangi – Ketgan) / Yangi mijozlar |
| Mijoz xizmatlaridan qoniqish darajasi | Sifat + foiz | 90% yoki ko‘proq | So‘rovnomalar asosida |
| Kredit portfeli o‘sishi | Miqdor + foiz | Oylik 5% o‘sish | Kredit umumiy hajmi bo‘yicha |
🎯 Misol: Xususiy ta’lim markazi (kurslar markazi)
Maqsad: Daromadni oshirish va o‘quvchilar sonini ko‘paytirish
| KPI nomi | O‘lchov | Maqsad |
|---|---|---|
| Yangi o‘quvchilar soni | Miqdoriy | Har oyda +100 |
| Kursni muvaffaqiyatli tamomlaganlar % | Foiz | 85% dan yuqori |
| Sotuvdan tushgan oylik daromad | Pul birligida | 100 mln so‘m |
| Marketing kampaniya ROI | Foiz (%) | 200% yoki ko‘proq |
📌 KPI uchun tavsiyalar (O‘zbekiston sharoitida):
-
Kichik bizneslar uchun: Oylik savdo, mijozlar soni, xizmat ko‘rsatish sifati.
-
Davlat tashkilotlari uchun: Hisobotlar sifatli topshirilishi, fuqarolarning murojaatlari soni va javob berish tezligi.
-
Startaplar uchun: Ilovani yuklab olishlar soni, foydalanuvchi faolligi (DAU/MAU), investitsiya jalb qilish.
📊 KPI ni kuzatish uchun vositalar:
-
Excel/Google Sheets — oddiy tashkilotlar uchun
-
Power BI / Tableau — vizual tahlil uchun
-
Zoho People, BambooHR, SAP SuccessFactors — yirik kompaniyalar uchun