article-img 05.06.2025 email 15

​​​​​​​MEHNAT SHARTNOMASI – TUSHUNCHASI VA MOHIYATI

Mehnat shartnomasi – bu ish beruvchi va xodim o‘rtasida tuziladigan, ma’lum ishni bajarish uchun asosiy mehnat shartlarini belgilab beradigan yozma huquqiy kelishuvdir. U fuqaroni qonuniy asosda ishga qabul qilishning yagona shaklidir.

📌 Mehnat shartnomasining asosiy belgilari:

Belgilar Tavsif
🔹 Yozma shaklda tuziladi Og‘zaki shaklda tuzish qat’iyan man etilgan
🔹 Ikki tomonlama kelishuv Xodim va ish beruvchi teng huquqli tomonlardir
🔹 Turi: belgilangan yoki belgilab qo‘yilmagan muddatga tuziladi  
🔹 Imzolanishi shart Har ikki tomon shartnomani imzolashi majburiy
🔹 Ishga kirish buyrug‘i asos bo‘ladi Buyruq (odatda 01-sonli) asosida rasmiylashtiriladi
🔹 Asosiy hujjat Ish haqi, mehnat vaqti, ta’til, javobgarlik va boshqa shartlar ko‘rsatiladi

🧾 Mehnat shartnomasida aks etadigan majburiy bandlar

O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 109-moddasiga ko‘ra, quyidagilar shartnomada majburiy tarzda ko‘rsatiladi:

  1. Tomonlarning rekvizitlari (F.I.Sh., manzil, pasport ma’lumotlari, STIR)

  2. Lavozimi yoki kasbi

  3. Ish joyi (bo‘linma, filial, tashkilot)

  4. Mehnat funksiyasi (bajariladigan ish turi)

  5. Mehnat sharoitlari (o‘zgartirilgan ish vaqti, smena, uy sharoitida ishlash va h.k.)

  6. Ishga kirish sanasi

  7. Mehnatga haq to‘lash miqdori va shakli

  8. Ish vaqti rejimi (to‘liq/toliqsiz ish kuni, smenali ish)

  9. Ta’til turi va muddati

  10. Sinov muddati (agar belgilangan bo‘lsa)

  11. Kasaba uyushmasi yoki vakillik organi ishtirokidagi rozilik (agar mavjud bo‘lsa)

⏱ Mehnat shartnomasi turlari

Tur Tavsif
Doimiy shartnoma Belgilab qo‘yilmagan muddatga tuziladi
Muddati belgilangan shartnoma Muayyan ishga yoki muddatga tuziladi (masalan: 1 yil)
Sinov muddati bilan tuzilgan Xodimning yaroqliligini aniqlash uchun 3 oygacha belgilanadi
O‘rinbosarlik asosida tuzilgan Asosiy xodimning ta’til, dekret yoki xizmat safarida bo‘lgan vaqtida

⚖️ Mehnat shartnomasining yaroqliligi

Shartnoma quyidagi hollarda yaroqsiz hisoblanadi:

  • Og‘zaki shaklda tuzilgan bo‘lsa

  • Xodimga 16 yoshdan kichik bo‘lsa (maxsus holatlar mustasno)

  • Shartnoma majburiy bandlarsiz tuzilgan bo‘lsa

  • Yolg‘on ma’lumotlar asosida rasmiylashtirilgan bo‘lsa

Eslatma: Ishga kirish buyrug‘i chiqmasdan turib, ish boshlatilgan bo‘lsa, bu qonunbuzarlik hisoblanadi.

📤 Ishga qabul qilish tartibi (amaliy bosqichlar)

  1. Nomzod tanlanadi (intervyu, suhbat)

  2. Zarur hujjatlar yig‘iladi (pasport, diplom, STIR, tibbiy ko‘rik)

  3. Mehnat shartnomasi tuziladi

  4. Buyruq chiqariladi (mehnat faoliyati boshlanishi uchun asos)

  5. Mehnat daftarchasiga yozuv kiritiladi (yoki elektron shakl)

  6. Xavfsizlik yo‘riqnomasi o‘tkaziladi

  7. Shaxsiy ish varaqasi ochiladi

📋 Mehnat shartnomasi bekor qilinishi mumkin bo‘lgan asoslar:

Asos Misol
Xodim tashabbusi bilan Ariza asosida ishdan bo‘shash
Ish beruvchi tashabbusi bilan Tashkilot qisqarishi, intizomiy buzilish
Shartnoma muddati tugashi Belgilangan muddat (1 yil) tugaganda
Tomonlarning kelishuvi bilan Ikkala tomon rozi bo‘lsa
Sud qarori asosida Jinoyat sodir etilgani aniqlansa va h.k.

📚 Asosiy manba va qonunlar:

  1. O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksi (2023-yil, yangi tahrir)

  2. “Bandlik to‘g‘risida”gi Qonun

  3. O‘zbekiston Respublikasi Bandlik va Mehnat munosabatlari vazirligi hujjatlari

  4. E-mehnat tizimi 

Примечание: Вся информация, представленная на сайте, является неофициальной. Получить официальную информацию можно с сайтов соответствующих государственных организаций