Melanoma nima?

Melanoma — bu teri rakining eng xavfli shakli bo‘lib, u melanin pigmentini ishlab chiqaradigan melanosit hujayralaridan rivojlanadi.
U yangi paydo bo‘lgan dog‘ yoki mavjud xol (nevus)ning o‘zgarishi natijasida yuzaga kelishi mumkin.

• Tez o‘sishi va boshqa organlarga metastaz berishi bilan xavflidir.

• Har qanday insonda uchrashi mumkin, lekin ko‘proq oq tenli odamlar orasida kuzatiladi.

📚 So‘zning kelib chiqishi

• "Melas" (yunoncha) — qora

• "-oma" — o‘sma

Ya’ni: "qora o‘sma" degan ma’noni bildiradi.

📌 Muhim faktlar

• Juda tez o‘sadi, o‘z vaqtida aniqlanmasa — hayot uchun xavfli.

• Har qanday tana qismlarida paydo bo‘lishi mumkin, shu jumladan: orqa, kaft, oyoq tagi, tirnoq osti, og‘iz ichi, ko‘z ichi.

• Quyosh nurlari va sun’iy ultrabinafsha (UV) nurlanishi asosiy sabab hisoblanadi.

⚠️ Rivojlanish sabablari va xavf omillari

🧪 Belgilar — ABCDE usuli

Melanomani erta aniqlash uchun quyidagi belgilar muhim:

🔍 Tashxis

• Dermooskopya (maxsus qurilma bilan ko‘zdan kechirish)

• Biopsiya (namuna olib laboratoriyada tekshirish)

• Agar tasdiqlansa, KT, MRT yoki PET orqali metastazlar aniqlanadi

💊 Davolash

• Immunoterapiya

• Nishonli (target) terapiya (agar BRAF mutatsiyasi bo‘lsa)

• Nurlantirish terapiyasi

• Kimyoterapiya (kam hollarda) |

📈 Prognoz (bashorat)

• Erta tashxis qo‘yilsa — tuzalish ehtimoli 99% dan yuqori.

• Kech bosqichda — metastazlar tufayli xavf yuqori bo‘ladi.

• So‘nggi yillarda yangi davolash usullari yordamida natijalar yaxshilanmoqda.

✅ Oldini olish

1. Quyosh nurlaridan ehtiyot bo‘ling

2. SPF 30+ quyosh kremi ishlating

3. Oq kiyim, ko‘zoynak, shlyapa taqing

4. Quyoshda uzoq qolmang (soat 10:00–16:00 oralig‘ida)

5. Xollarni muntazam tekshirib boring

6. Dermatologga muntazam murojaat qiling

👁 Kam uchraydigan shakllar

• Ko‘z melanomasi (okulyar)

• Tirnoq osti yoki kaftdagi melanomalar

• Shilliq qavatdagi melanoma (og‘iz, burun, jinsiy a’zolar)