Blue Ocean Strategy (Ko‘k Okean Strategiyasi)
➡️ 2005-yilda W. Chan Kim va Renée Mauborgne tomonidan ishlab chiqilgan.
➡️ Asosiy maqsad — yangi talab yaratish va mavjud raqobatni chetlab o‘tish orqali innovatsion mahsulot yoki xizmatlar orqali bozorda yetakchi bo‘lish.
🌊 Qizil Okean va Ko‘k Okean farqlari:
| Qizil Okean (Red Ocean) | Ko‘k Okean (Blue Ocean) |
|---|---|
| Raqobat mavjud | Raqobat mavjud emas yoki juda kam |
| Mavjud talab uchun kurash | Yangi talab yaratish |
| Narxga asoslangan raqobat | Innovatsiyaga asoslangan narx belgilash |
| Cheklangan bozor hajmi | Cheksiz bozor imkoniyatlari |
| Kam foyda marjasi | Yuqori foyda marjasi |
| Mavjud sohada ustunlik qilish | Yangi sohani yaratish |
| Bozor qoidalariga rioya qilish | Bozor qoidalarini qayta belgilash |
🔍 Blue Ocean Strategiyasi asoslari:
-
Yangi talab yaratish
➡️ Mavjud talabni qondirish emas, balki yangi talabni yaratish kerak. -
Differensiallash va narxni pasaytirish
➡️ Mahsulot yoki xizmatni boshqalardan farqli qilish va xarajatlarni kamaytirish orqali bozorda ustunlikka erishish. -
Bozor chegaralarini kengaytirish
➡️ Mavjud bozorda raqobat qilish o‘rniga, yangi bozor segmentlarini aniqlash va ularga kirish. -
Taqdim etilgan qiymatni oshirish
➡️ Mahsulot yoki xizmatning mijozga beradigan qiymatini oshirish orqali uni raqobatchilardan ajratish.
🚀 Blue Ocean Strategiyasini amalga oshirish usullari:
1. ERAC (Eliminate, Reduce, Raise, Create) modeli
Bu model kompaniyaning bozorni qayta shakllantirish va yangi qiymat yaratish strategiyasini belgilaydi.
| Harakat | Ma’no | Misollar |
|---|---|---|
| Eliminate (Yo‘q qilish) | Keraksiz jarayon yoki xususiyatlarni olib tashlash | Qimmatli reklama kampaniyasini olib tashlash |
| Reduce (Kamaytirish) | Mijozlar uchun muhim bo‘lmagan omillarni kamaytirish | Qadoqlash hajmini kamaytirish |
| Raise (Oshirish) | Mijozlar uchun muhim bo‘lgan xususiyatlarni oshirish | Xizmat sifati va mijoz bilan muloqot darajasini oshirish |
| Create (Yaratish) | Bozorda ilgari mavjud bo‘lmagan yangi xususiyatlarni yaratish | Unikal xizmat ko‘rsatish modeli yaratish |
2. To‘rtta harakat tizimi (Four Actions Framework):
Bu model ERAC modeliga o‘xshash bo‘lib, strategiyani ishlab chiqish jarayoniga asoslangan.
| Harakat | Ma’no | Misollar |
|---|---|---|
| Yo‘q qilish | Bozorda mavjud bo‘lgan va mijozga hech qanday foyda bermaydigan elementlarni olib tashlash | Qimmatbaho reklama |
| Kamaytirish | Raqobatchilar bilan taqqoslaganda pastroq darajaga tushirish | O‘rta sifatli qadoqlash |
| Ko‘tarish | Raqobatchilardan yuqori darajada taqdim etish | Tezkor yetkazib berish |
| Yaratish | Bozorda ilgari bo‘lmagan xizmat yoki mahsulotni yaratish | Virtual maslahat xizmatlari |
🏆 Blue Ocean Strategiyasiga muvaffaqiyatli misollar:
1. Cirque du Soleil (Kanada)
➡️ An’anaviy sirkdan farqli ravishda akrobatika, teatr va musiqa elementlarini birlashtirdi.
➡️ Hayvonlardan foydalanishni yo‘q qildi va sirkni premium san’at ko‘rinishiga aylantirdi.
➡️ Natija: Sirk sanoatidagi raqobatni chetlab o‘tib, yangi bozor yaratdi.
2. Nintendo Wii
➡️ Sony va Microsoft kuchli grafik va murakkab texnologiyaga e’tibor qaratgan paytda, Nintendo oddiy boshqaruv va oila uchun mos o‘yinlar yaratdi.
➡️ Grafik sifatini emas, balki o‘yin jarayonini soddalashtirishga e’tibor qaratdi.
➡️ Natija: Nintendo yangi mijoz segmentini yaratdi va raqobatchilardan ajralib chiqdi.
3. Apple iTunes
➡️ Musiqani CD orqali sotish tizimiga raqobat qilish o‘rniga, Apple onlayn musiqa sotishni yaratdi.
➡️ Foydalanuvchilarga qulay interfeys yaratdi va musiqa sotib olish jarayonini soddalashtirdi.
➡️ Natija: Yangi bozor yaratildi va raqobatsiz daromad keltirdi.
📊 Blue Ocean Strategiyasi afzalliklari:
✔️ Yangi talab yaratadi
✔️ Yuqori foyda marjasi keltiradi
✔️ Raqobatdan chiqish imkonini beradi
✔️ Bozorni nazorat qilish imkonini beradi
✔️ Brendni kuchaytiradi
❌ Blue Ocean Strategiyasi muammolari:
❌ Innovatsiya xavfi – Bozor yangi mahsulot yoki xizmatni qabul qilmasligi mumkin.
❌ Raqobatchilar tezda taqlid qilishi mumkin.
❌ Yuqori sarmoya talab qilishi mumkin.
❌ Muvaffaqiyatsiz holatda katta zarar keltirishi mumkin.
✅ Xulosa:
Blue Ocean Strategy kompaniyalarga yangi bozor yaratish, raqobatni chetlab o‘tish va mijozlar uchun yangi qiymat yaratish imkonini beradi. U ERAC modeli va To‘rtta harakat tizimi orqali strategiyani ishlab chiqishni taklif etadi. Muvaffaqiyatli strategiya natijasida kompaniya yangi bozorda yetakchi bo‘lishi mumkin.