article-img 28.03.2025 email 9

Blum Taksonomiyasi

Taksonomiya o‘rganishni uchta asosiy soha (domen)ga ajratadi:

  1. Kognitiv (Bilish) – Bilim va aqliy ko‘nikmalar.

  2. Affektiv (Hissiy) – Hissiy javob va munosabatlar.

  3. Psixomotor (Jismoniy) – Harakat va motor ko‘nikmalar.

Eng ko‘p foydalaniladigan qism — bu Kognitiv domen bo‘lib, u 2001-yilda qayta ko‘rib chiqilgan va o‘qish jarayonining dinamikasini aks ettiruvchi holatga keltirilgan.

🎯 Yangilangan Blum Taksonomiyasi – Kognitiv domen (2001):

Kognitiv domen bilim olish darajalari bo‘yicha piramida shaklida tuzilgan bo‘lib, u oddiy bilimdan tortib, ijodiy fikrlash darajasigacha rivojlanadi. Quyida oltita asosiy daraja keltirilgan:

Daraja Ta’rif Misollar Faoliyat
1. Esda saqlash Faktlar va asosiy tushunchalarni eslab qolish Aniqlash, Ta’riflash, Sanab berish, Tanib olish Suv aylanish jarayonini sanab berish
2. Tushunish Tushunchalarni izohlash Izohlash, Xulosa qilish, Tavsiflash, Tasniflash Matnning asosiy g‘oyasini tushuntirish
3. Qo‘llash Bilimni yangi vaziyatlarda qo‘llash Qo‘llash, Ishlatish, Ko‘rsatish, Amalga oshirish Matematik formulani masalada ishlatish
4. Tahlil qilish Ma’lumotlarni qismlarga ajratish va bog‘liqliklarni aniqlash Taqqoslash, Farqlash, Tahlil qilish Ikkita hikoyaning mavzusini taqqoslash
5. Baholash Qaror yoki harakatni asoslash Baholash, Tanqid qilish, Hakamlik qilish Muammoning echimini tahlil qilish
6. Yaratish Yangi g‘oya yoki mahsulot yaratish Loyihalash, Qurish, Ixtiro qilish Yangi marketing strategiyasini ishlab chiqish

🌍 Affektiv domen (Hissiy o‘rganish):

Bu soha hissiyotlar, munosabatlar va qadriyatlarni shakllantirish bilan bog‘liq.

Daraja Ta’rif Misol
Qabul qilish Ma’lumotni tinglashga tayyorlik Ma’ruzani e’tibor bilan tinglash
Javob qaytarish Faol ishtirok etish va javob berish Savol berish yoki munozarada qatnashish
Baholash Qadriyatlarni qabul qilish va ularga sodiqlik Ekologik muhofazani qo‘llab-quvvatlash
Tashkillashtirish Qadriyatlarni tizimli ravishda boshqarish Shaxsiy qadriyatlar tizimini yaratish
Xarakterlash Qadriyatlarga muvofiq harakat qilish Hayotda halollikni saqlash

🏃‍♂️ Psixomotor domen (Jismoniy ko‘nikmalar):

Bu soha harakat va motor ko‘nikmalarni rivojlantirish bilan bog‘liq.

Daraja Ta’rif Misol
Taqlid qilish Ko‘rsatilgan harakatni takrorlash Basketbolni otishni ko‘rsatish
Manipulyatsiya qilish Ko‘rsatmalarga ko‘ra harakat qilish Raqs harakatlarini bajarish
Aniqlik Harakatni mukammallashtirish Basketbolni to‘g‘ri uloqtirish
Muvofiqlashtirish Harakatlarni muvofiqlashtirish Gimnastika kombinatsiyasini bajarish
Tabiiylashtirish Harakatlarni tabiiy ravishda bajarish Gitara chalish yoki pianino o‘ynash

🚀 Blum Taksonomiyasining Ahamiyati:

✅ O‘qituvchilarga o‘quv maqsadlarini to‘g‘ri belgilashga yordam beradi.
✅ Bilim olish jarayonining chuqurligini baholash imkonini beradi.
✅ Yuqori darajadagi fikrlash ko‘nikmalarini (tahlil, baholash, yaratish) rivojlantiradi.
✅ Kognitiv, hissiy va motor ko‘nikmalarni muvozanatda rivojlantirishga yordam beradi.

🌟 Misol (Blum taksonomiyasi asosida):

Mavzu: Iqlim o‘zgarishi

  • Esda saqlash: Iqlim o‘zgarishining sabablarini sanab bering.

  • Tushunish: Iqlim o‘zgarishining atmosferaga ta’sirini tushuntiring.

  • Qo‘llash: Iqlim o‘zgarishi bo‘yicha ma’lumotlardan foydalangan holda prognoz qiling.

  • Tahlil qilish: Iqlim o‘zgarishining turli hududlardagi ta’sirini taqqoslang.

  • Baholash: Xalqaro iqlim kelishuvlarining samaradorligini baholang.

  • Yaratish: Iqlim o‘zgarishi haqida xabardorlikni oshirish uchun loyiha yarating.

🎯 Xulosa:

Blum taksonomiyasi o‘qituvchilarga o‘quv jarayonini tizimli tarzda tashkil qilish va baholash imkonini beradi. Talabalar bilim olish jarayonida oddiy bilimdan tortib murakkab fikrlash va ijodkorlik darajasiga qadar rivojlanadilar.

Примечание: Вся информация, представленная на сайте, является неофициальной. Получить официальную информацию можно с сайтов соответствующих государственных организаций