Kirish

Osteoporoz — bu suyaklarning zichligi kamayib, mo‘rt va sinuvchan holga keladigan kasallik. Ko‘pincha odamlar buni faqat keksalarda uchraydigan hol deb o‘ylashadi, lekin aslida bu har qanday yoshda yuzaga kelishi mumkin. Ayniqsa, ayollar, yoshi katta insonlar va muvozanatsiz ovqatlanadiganlar uchun bu kasallik xavfli. Maqolamizda “osteoporoz sabablari”, “suyak mo‘rtlashuvi”, “kalsiy yetishmovchiligi” kabi asosiy tushunchalarni ko‘rib chiqamiz.

Osteoporoz nima va qanday rivojlanadi?

Osteoporoz — bu suyak to‘qimasining zichligi kamayishi bilan tavsiflanadi. Bu holat nafaqat suyaklarning yupqalashishiga, balki kichik to‘qnashuv yoki yiqilishdan ham suyak sinishiga olib keladi.

Ushbu jarayon yillar davomida sekin rivojlanadi va ko‘pincha dastlabki bosqichlarda hech qanday alomat bermaydi. Faqat suyak sinishi yoki rentgen tekshiruvlaridan so‘nggina aniqlanishi mumkin.

Asosiy sabablari:

• Kalsiy va D vitamini yetishmovchiligi

• Kamharakatlik

• Gormonal o‘zgarishlar (ayniqsa menopauzadan keyin)

• Yosh o‘tishi

• No‘to‘g‘ri ovqatlanish va fast-fudga moyillik

• Sigaret chekish va spirtli ichimliklar

Qanday qilib osteoporozdan saqlanish mumkin?

Yaxshi yangilik shuki, osteoporozdan saqlanish va uni nazorat qilish mumkin. Quyidagi amaliy tavsiyalar suyaklaringizni mustahkamlashga yordam beradi:

1. To‘g‘ri ovqatlaning

Suyaklar uchun eng muhim elementlar — kalsiy va D vitamini. Sut mahsulotlari, tuxum, baliq, yashil sabzavotlar (ismaloq, brokkoli) – bu moddalarga boy oziq-ovqatlardir.

Masalan:

• 1 stakan sutda ~300 mg kalsiy mavjud.

• Katta yoshdagi odamga kuniga 1000–1200 mg kalsiy kerak.

2. Harakat qiling

Suyaklar kuchli bo‘lishi uchun ular ishlatilishi kerak. Harakat — suyak to‘qimasining yangilanishini rag‘batlantiradi. Har kuni 30 daqiqa piyoda yurish yoki yengil jismoniy mashqlar qilish yetarli.

3. Quyosh nuri orqali D vitamini oling

Erta tongda yoki kechqurun 10-15 daqiqa quyoshda yurish tanada D vitaminini ishlab chiqarishga yordam beradi. Bu esa kalsiyning so‘rilishini kuchaytiradi.

4. Yomon odatlardan voz keching

Spirtli ichimliklar, sigaret va haddan tashqari kofe suyaklarni zaiflashtiradi. Bu moddalar kalsiyning suyakka yetib borishini cheklaydi.

Real hayotdan misol: Nigoraning hikoyasi

Nigora opa 54 yoshda, 3 farzandning onasi. 2 yil oldin u oddiy yurish chog‘ida yiqilib, son suyagini sindirib oldi. Shifokorlar unga osteoporoz tashxisini qo‘ydi.

Nigora opa ilgari sog‘lom hayot tarziga uncha e’tibor bermagan: sut mahsulotlari iste’mol qilmas, kam harakat qilar, quyoshda yurmasdi. Shundan so‘ng u ovqatlanish tartibini o‘zgartirdi, vitaminlar qabul qila boshladi va ertalab harakat qilishni odat qildi. Hozir esa u o‘zini ancha yaxshi his qiladi va yana faol hayotga qaytdi.

Bu misol ko‘pchiligimiz uchun ogohlantiruvchi bo‘lishi mumkin. Biz ham Nigora opa kabi sog‘ligimiz haqida endi o‘ylashni boshlamasak, kech bo‘lishi mumkin.

Xulosa

Osteoporoz — asta-sekin rivojlanadigan, ammo katta oqibatlarga olib keluvchi kasallik. Ammo uni oldini olish, erta aniqlash va nazorat qilish oson. Faqatgina sog‘lom turmush tarziga rioya qilish va muntazam tibbiy ko‘riklardan o‘tish kifoya.

Siz nima deb o‘ylaysiz? Bugun suyaklaringiz sog‘ligi uchun nima qildingiz? Endi navbat sizda!