Pandemiyadan keyingi ta’limdagi o‘quv bo‘shliqlari

COVID-19 pandemiyasi butun dunyo ta’lim tizimiga katta ta’sir ko‘rsatdi. Maktablarning yopilishi, masofaviy ta’limga o‘tish va texnologiyalarga to‘liq kirish imkoni yo‘qligi ko‘plab o‘quvchilarda o‘quv bo‘shliqlari (ya’ni bilimlar va ko‘nikmalardagi orqada qolish holatlari) yuzaga kelishiga olib keldi. O‘zbekiston ham bu jarayondan mustasno bo‘lmadi. Endilikda bu bo‘shliqlarni bartaraf etish ta’lim tizimining asosiy vazifalaridan biridir.

O‘quv bo‘shlig‘i nima degani?

O‘quv bo‘shlig‘i — bu o‘quvchilarning ma’lum mavzular yoki fanlardagi kerakli bilim va ko‘nikmalarga ega emasligi yoki ularni yetarlicha egallamagan holatidir. Masalan, 6-sinf matematika darsligidagi mavzuni to‘liq tushunish uchun o‘quvchi 5-sinfdagi asosiy tushunchalarni bilishi kerak. Agar bu bilimlar yetarli bo‘lmasa, yangi bilimlarni o‘zlashtirish qiyinlashadi.

Pandemiyadan keyingi o‘quv bo‘shliqlarining asosiy sabablari

1. Masofaviy ta’limdagi muammolar – Internetga, kompyuter yoki smartfonga kirish imkoni bo‘lmagan o‘quvchilar ta’limdan orqada qolishdi.

2. Ota-onalarning yordami yetarli bo‘lmasligi – Ko‘pchilik ota-onalar uy sharoitida farzandlariga dars berishda yoki darsni tushuntirishda qiynaldi.

3. Psixologik stress – Pandemiya davrida bolalar xavotir, yolg‘izlik va ruhiy tushkunlikka tushib qolgan bo‘lishi mumkin.

4. Davomatning kamayishi – Maktablarga qaytishdan so‘ng ham ko‘plab o‘quvchilar muntazam qatnashmadi.

O‘quv bo‘shliqlarini bartaraf etish yo‘llari

1. Diagnostik baholashlar o‘tkazish

Yil boshida yoki muhim bosqichlarda o‘quvchilarning bilim darajasini aniqlash uchun qisqa sinovlar o‘tkazish zarur. Bu orqali o‘qituvchilar qaysi mavzular bo‘yicha ortda qolish borligini aniqlashi mumkin.

2. Qo‘shimcha darslar va repetitorlik

Orqada qolgan o‘quvchilar uchun bepul yoki arzon qo‘shimcha darslar tashkil qilish, ularni yakka tartibda o‘rganishga jalb etish muhim.

3. Individual yondashuv

Har bir o‘quvchining ehtiyojini aniqlab, shunga qarab ta’lim metodlarini moslashtirish kerak. Masalan, ba’zilar uchun vizual materiallar samaraliroq, boshqalar uchun esa amaliy mashg‘ulotlar.

4. Raqamli texnologiyalardan foydalanish

Online platformalar, video darslar, mobil ilovalar orqali o‘quvchilarga mavzularni mustahkamlash imkonini berish kerak.

5. Ota-onalar bilan hamkorlik

Ota-onalarni farzandlarining o‘qish jarayoniga faol jalb qilish, ularga pedagogik maslahatlar berish orqali uydagi o‘rganish muhitini yaxshilash mumkin.

6. Psixologik yordam

O‘quvchilarning ruhiy holatini yaxshilash, stress va bosimni kamaytirish orqali ularning ta’limga bo‘lgan munosabati yaxshilanadi.

Xulosa

Pandemiyadan keyingi davrda o‘quvchilarning bilim darajasini tiklash va o‘quv bo‘shliqlarini to‘ldirish vaqt va izchil strategiyani talab qiladi. Bu nafaqat o‘qituvchilar, balki ota-onalar, maktab ma’muriyati va davlat siyosati darajasidagi hamkorlikni talab qiladigan jarayondir. Ta’lim sifati kelajagimizni belgilaydi, shuning uchun hozirgi choralar ertangi taraqqiyot poydevoridir.