​​​​​​​pH nima?

pH — bu eritmaning kislotalilik yoki ishqoriylik (bazaviylik) darajasini bildiradigan o‘lchov birligi.
"pH" qisqartmasi lotincha "potentia Hydrogenii" — "vodorod kuchi" degan ma’noni anglatadi.

📊 pH shkalasi:

pH shkalasi 0 dan 14 gacha bo‘ladi:

• pH < 7 — kislotali muhit

• pH = 7 — neytral muhit

• pH > 7 — ishqoriy (bazik) muhit

🔬 pH formulasi:

pH=−log⁡10[H+]\text{pH} = -\log_{10} [\text{H}^+]

Bu yerda [H+][\text{H}^+] — eritmadagi vodorod ionlarining konsentratsiyasi (mol/l).

• Masalan: Agar [H+]=10−7[\text{H}^+] = 10^{-7}, unda pH = 7 bo‘ladi (neytral).

🧪 pH qanday o‘lchanadi?

1. Indikatorlar:

   • Lakmus, fenolftalein, metil oranji va boshqalar.

   • Muhitga qarab rang o‘zgaradi.

2. pH-metr:

   • Maxsus elektron asbob, juda aniq o‘lchaydi.

3. Indikator qog‘ozlar:

   • Tezkor va oddiy, lekin unchalik aniq emas.

🌿 pH ning ahamiyati:

• Inson qoni: pH = 7.35–7.45 — ozgina ishqoriy. pH muvozanatining buzilishi sog‘liq uchun xavfli.

• O‘simliklar: Tuproq pH darajasi o‘simliklarning ozuqa moddalarni o‘zlashtirishiga ta’sir qiladi.

• Suv hayoti: Suv pH darajasi baliqlar va boshqa jonzotlar uchun muhim.

• Hazm qilish: Oshqozon shirasi juda kislotali (pH ~1.5–3.5).

🏭 pH qayerda qo‘llaniladi?

• Qishloq xo‘jaligi: Tuproq muvozanatini nazorat qilish.

• Tibbiyot: Qon va siydik pH tekshiruvlari.

• Kimyo sanoati: Neytrallash reaksiyalari, mahsulot ishlab chiqarish.

• Oziq-ovqat: Mahsulot saqlanishi va ta'mi uchun pH nazorati.

🧾 Turli moddalar pH qiymatlari:

⚖️ Buffer eritmalar:

• Bufferlar — pH darajasini barqaror saqlovchi eritmalardir, hatto kislotali yoki ishqoriy modda qo‘shilganda ham.

• Qon, hujayralar va biologik jarayonlarda muhim rol o‘ynaydi.