Qon tomirlari

Qon tomirlari — bu organizmdagi qonni yurakdan butun tana bo‘ylab tarqatish va qaytarib olib kelish uchun xizmat qiladigan naycha shaklidagi tuzilmalardir.

Ular qon aylanish tizimining eng muhim qismlaridan biri bo‘lib, yurak bilan birgalikda tananing har bir hujayrasini kislorod va oziq moddalar bilan ta’minlaydi.

🔍 Tomirlar turlari

Qon tomirlari uch asosiy turga bo‘linadi:

🧩 Har bir tur haqida batafsil

🔴 Arteriyalar

• Yurakdan chiqqan qonni yuqori bosim ostida tanaga olib boradi.

• Eng yirik arteriya — aorta.

• Devorlari qalin va elastik bo‘ladi, chunki ular yuqori bosimga bardosh berishi kerak.

🔵 Venalar

• Qonni tanadan orqaga yurakka olib keladi.

• Kislorod miqdori kam, karbonat angidrid ko‘p bo‘ladi.

• Ko‘pchilik venalarda klapanlar bor — ular qonni faqat bitta yo‘nalishda harakatlantiradi.

• Eng yirik vena — vena kava (yuqori va pastki bo‘limlari bor).

⚪ Kapillyarlar

• Eng mayda va yupqa tomirlar.

• Bir hujayra qalinligida.

• Gazlar, oziqa moddalar, chiqindilar almashinuvi aynan kapillyarlarda amalga oshadi.

• Arteriyalar va venalarni bog‘laydi.

🧠 Qon tomirlarining asosiy funksiyalari

🩺 Tomirlar bilan bog‘liq keng tarqalgan kasalliklar

💡 Qiziqarli faktlar

• Inson tanasida 100 ming kilometrdan ortiq qon tomirlari mavjud!

• Arteriyalar yurak urishi bilan ritmik pulsatsiya qiladi.

• Qon bir necha soniyada yurakdan oyoqlarga va yana orqaga yetib keladi.

• Tomirlar suyuqlik muvozanatini, bosimni va tananing harorati boshqarishda muhim rol o‘ynaydi.

✅ Xulosa (umumiy jadval)