RAM (Random Access Memory) — bu kompyuter yoki boshqa qurilmaning tezkor xotirasi bo‘lib, u dasturlar va operatsion tizim ishlayotgan paytda muvaqqat ma’lumotlarni saqlash uchun xizmat qiladi. RAM ma’lumotlarni tezkor o‘qish va yozish imkonini beradi, ammo kompyuter o‘chirilganda u barcha ma’lumotlarni yo‘qotadi.
📜 Kelib chiqishi va rivojlanishi
-
1940–50-yillar: Birinchi kompyuterlarda magnitli barabanlar yoki trubkalar xotira sifatida ishlatilgan.
-
1968-yil: Intel kompaniyasi birinchi RAM chiplarini ishlab chiqardi.
-
1980–90-yillar: Kompyuterlarda DRAM (Dynamic RAM) va SRAM (Static RAM) keng qo‘llanila boshlandi.
-
2000-yillar: DDR (Double Data Rate) texnologiyasi paydo bo‘ldi, bu esa tezlikni sezilarli oshirdi.
-
Bugungi kunda: DDR4 va DDR5 turdagi RAM’lar eng zamonaviy hisoblanadi.
🧩 RAM turlari
-
DRAM (Dynamic RAM)
-
Eng keng tarqalgan RAM turi.
-
Har bir ma’lumot bitini saqlash uchun tranzistor va kondensator ishlatiladi.
-
Tezligi yuqori, lekin har doim yangilanishi kerak (refresh).
-
-
SRAM (Static RAM)
-
DRAM’dan tezroq va barqarorroq, ammo qimmatroq.
-
Asosan protsessor kesh xotirasida ishlatiladi.
-
-
DDR RAM (DDR1, DDR2, DDR3, DDR4, DDR5)
-
Har bir yangi avlod avvalgidan tezroq va samaraliroq.
-
DDR4 hozirda eng keng tarqalgan, DDR5 esa yangisi va kuchliroq.
-
📊 Qiziqarli faktlar
-
🚀 RAM kompyuter ish faoliyatiga bevosita ta’sir qiladi — qancha ko‘p RAM, shuncha ko‘p ilova bir vaqtning o‘zida ishlay oladi.
-
🔄 RAM doimiy emas — kompyuter o‘chganda u saqlayotgan barcha ma’lumot yo‘qoladi.
-
🔢 Zamonaviy kompyuterlarda odatda 8GB dan 32GB gacha RAM bo‘ladi.
-
🎮 O‘yinlar, video montaj, 3D grafika uchun 16GB va undan ko‘p RAM tavsiya etiladi.
-
🔌 RAM o‘zining slot (uyasi) orqali anakartga ulanadi va odatda oson almashtiriladi.
📌 Xulosa
RAM — kompyuterning vaqtincha ishlov berish markazi. Uning hajmi va tezligi kompyuter tezligi va samaradorligiga katta ta’sir ko‘rsatadi. Agar siz bir nechta dasturlar bilan ishlasangiz yoki o‘yin o‘ynasangiz, ko‘proq RAM foydali bo‘ladi.