Sichqoncha

Sichqoncha — bu kiritish qurilmasi bo‘lib, ekrandagi kursorni boshqarish uchun ishlatiladi. Foydalanuvchi sichqoncha yordamida kompyuter bilan muloqot qiladi, ikonkalarga bossa, matnni tanlasa yoki boshqa interaktiv elementlar bilan ishlasa bo‘ladi.

• Foydalanish: Ko‘rsatkichni boshqarish, tugmalarga bosish, ob'ektlarni ko‘chirish, operatsion tizimda navigatsiya qilish va o‘yinlar o‘ynash.

• Chap tugma ko‘pincha tanlash uchun ishlatiladi, o‘ng tugma esa qo‘shimcha imkoniyatlar yoki kontekst menyularini ochish uchun.

📜 Tarixi:

• Sichqonchani Daglas Engelbart 1964-yilda Stanford tadqiqot institutida (SRI) ixtiro qilgan, bu tadqiqot loyihasining bir qismi sifatida.

• Birinchi prototip yog‘ochdan yasalgan bo‘lib, uning ostida harakatlanadigan shar bo‘lgan.

• Sichqonchaning kontseptsiyasi birinchi marta 1968-yilda Fall Joint Computer Conferenceda ommaga taqdim etilgan.

🧠 Rivojlanish:

• 1980-yilda Xerox kompaniyasi Xerox Alto kompyuterini ishlab chiqdi, unda sichqoncha va grafik foydalanuvchi interfeysi (GUI) mavjud edi.

• Apple 1984-yilda Macintosh kompyuterini chiqarib, sichqonchani keng tarqatdi.

• Hozirgi kunda optik, lazerni va simsiz sichqonchalar, shuningdek, ergonomik dizaynlar ham mavjud.

🖥️ Sichqonchalar turlari:

🧩 Dizayn bo‘yicha:

1. Simli sichqoncha — USB yoki eski PS/2 porti orqali ulanish.

2. Simsiz sichqoncha — Bluetooth yoki radio chastota (RF) orqali aloqa o‘rnatadi.

3. Ergonomik sichqoncha — qo‘l va bilakdagi og‘riqni kamaytirish uchun mo‘ljallangan.

4. Trackball sichqoncha — ustida joylashgan shar yordamida ko‘rsatkichni harakatlantirishga imkon beradi, sichqonchani o‘zi ko‘chirmasdan.

5. Qalam-sichqoncha — ko‘proq dizayn ishlari uchun ishlatiladi, u qalam shaklida bo‘lib, aniq boshqaruvni ta'minlaydi.

⚙️ Texnologiya bo‘yicha:

1. Mexanik sichqoncha

   • Ostida harakatlanuvchi shar yordamida harakat aniqlanadi.

   • Eskirgan texnologiya, hozirda kamroq ishlatiladi.

2. Optik sichqoncha

   • Harakatni aniqlash uchun LED yorug‘likdan foydalanadi.

   • Mexanik sichqonchaga qaraganda aniqroq va ko‘plab yuzalarda ishlaydi.

3. Lazerni sichqoncha

   • Yuqori aniqlik uchun lazer nuri ishlatiladi.

   • Devorlar va hatto shisha yuzalarida ham ishlaydi.

4. Bluetooth sichqoncha

   • Bepul simsiz ulanish orqali ishlaydi.

   • Bluetooth qo‘llab-quvvatlanadigan qurilmalar uchun kerak.

💡 Qiziqarli Fakt:

• Birinchi kompyuter sichqonchasi faqat bitta tugma bilan ishlagan.

• Hozirgi sichqonchalar ko‘pincha qo‘shimcha tugmalarga ega bo‘lib, bu brauzerlarda orqaga/yana oldinga o‘tishni osonlashtiradi.