🔍 Sovutish ventilyatori nima?
Sovutish ventilyatori — bu issiqlikni kamaytirish uchun havo aylantiruvchi qurilma. U elektron qurilmalar, avtomobillar, sanoat uskunalari yoki boshqa tizimlarda ishlash paytida yuzaga keladigan qizib ketishning oldini olish uchun ishlatiladi.
🧠 Nima uchun kerak?
Elektronika va boshqa qurilmalar ishlaganda issiqlik hosil bo‘ladi. Agar bu issiqlik olib tashlanmasa:
-
Qurilma qizib ketadi
-
Ishlashda nosozlik yoki sustlik yuzaga keladi
-
Qismlarning ishlash muddati qisqaradi yoki ular butunlay ishdan chiqadi
🔧 Qayerda ishlatiladi?
| Qurilma yoki tizim | Sovutish ventilyatori vazifasi |
|---|---|
| Kompyuter va noutbuklar | Protsessor (CPU), video karta (GPU) va blokni sovitadi |
| Smartfonlar | Ayrim modellar (ayniqsa o‘yin uchun) mini-ventilyatorlarga ega |
| Avtomobillar | Dvigatel va radiatorni sovitadi |
| O‘yin pristavkalari | Uzoq o‘ynaganda qizib ketmasligi uchun ishlaydi |
| Muzlatkichlar | Ichki haroratni barqaror ushlab turadi |
| Sanoat uskunalari | Dvigatel va elektr qismlarni sovitadi |
🔄 Qanday ishlaydi?
Ventilyator pichoqlar (qanotlar) va dvigateldan iborat. Ishga tushganda:
-
Pichoqlar aylana boshlaydi
-
Havo harakati yuzaga keladi
-
Bu havo issiqlikni olib chiqib ketadi
Ba’zi ventilyatorlar avtomatik (harorat ko‘tarilganda) ishlaydi, boshqalari esa doimiy ishlaydi.
🧊 Sovutish ventilyatorlari turlari:
| Turi | Tavsifi |
|---|---|
| Aksial ventilyator | Havo to‘g‘ri chiziqda harakatlanadi (kompyuterlarda keng tarqalgan) |
| Markazdan qochma ventilyator | Havo 90° burchak ostida chiqadi (shamollatish tizimlarida) |
| Blower (turboventilyator) | Kichik lekin kuchli havo oqimi (printer, o‘yin pristavkalarida) |
| Suyuqlik asosidagi sovitish ventilyatori | Radiatorli suyuqlik tizimlarini sovitadi |
⚠️ Ventilyatorsiz nima bo‘ladi?
-
Qurilma ortiqcha qizib ketadi
-
Ish faoliyati sekinlashadi yoki to‘xtaydi
-
Qismlar kuyishi yoki butunlay ishdan chiqishi mumkin
⚙️ Diqqat qilish kerak bo‘lgan xususiyatlar:
-
O‘lchami – Qurilmaga mos bo‘lishi kerak
-
Aylanish tezligi (RPM) – Qancha tez aylansa, shuncha yaxshi sovitadi
-
Shovqin darajasi (dB) – Tinch muhit uchun kam shovqinli ventilyator yaxshi
-
Quvvat manbai – USB, batareya yoki ichki ulanish
-
Haroratga qarab boshqaruv – Ba'zilar harorat ko‘tarilganda tezligini oshiradi
🧰 Misollar:
-
Kompyuter korpus ventilyatori – ichki qismlarni sovitadi
-
Noutbuk sovutish paneli – tashqi ventilyator, noutbuk ostida joylashadi
-
Avtomobil radiator ventilyatori – dvigatelni sovitadi
-
Serverlar uchun ventilyatorlar – ma’lumot markazlarida ishlatiladi
✅ Xulosa:
-
Maqsadi: Issiqlikni kamaytirish, qurilmani himoya qilish
-
Qayerda ishlatiladi: Elektronika, avtomobil, sanoat va uy texnikasida
-
Turlari: Aksial, markazdan qochma, blower, suyuqlik asosidagi
-
Afzalliklari: Sovitadi, ishlashni yaxshilaydi, umrini uzaytiradi