25.06.2025
8
Termodinamika — bu fizikaning issiqlik (harorat), energiya va ish orasidagi bog‘liqlikni o‘rganadigan sohasi. U energiya qanday uzatilishini va bir ko‘rinishdan boshqasiga qanday aylanishini tushuntiradi — masalan, issiqlikdan harakatga, yoki kimyoviy energiyadan elektr tokiga.
Termodinamika bizga quyidagilarni tushunishga yordam beradi:
Motorlar qanday ishlaydi
Muzlatgichlar va konditsionerlar qanday sovutadi
Quyosh qanday energiyani chiqaradi
Inson tanasi haroratni qanday saqlaydi
Elektr energiyasi qanday ishlab chiqariladi
| Atama | Tushuntirish |
|---|---|
| Issiqlik (Q) | Temperatura farqi sababli bir jismdan boshqasiga o‘tuvchi energiya |
| Harorat (T) | Jismning qancha issiq yoki sovuq ekanligini o‘lchovchi birlik |
| Ish (W) | Energiyaning jismni harakatlantirish yoki o‘zgartirishga sarflanishi |
| Energiya (U) | Ish bajarish yoki issiqlik hosil qilish imkoniyati |
| Sistema | O‘rganilayotgan ob’yekt (masalan, gaz to‘ldirilgan silindr) |
| Muhit (atrof) | Sistema tashqarisidagi barcha narsalar |
Agar A ob’yekti B bilan, B esa C bilan termal muvozanatda bo‘lsa, demak A ham C bilan muvozanatda.
📌 Bu qonun harorat tushunchasini aniqlaydi.
ΔU=Q−W\Delta U = Q - W
Ichki energiyadagi o‘zgarish = berilgan issiqlik − bajarilgan ish
📌 Energiyani yo‘q qilib bo‘lmaydi, faqat ko‘rinishini o‘zgartirish mumkin.
Issiqlik doim issiq jismlardan sovuq jismlarga o‘tadi — teskarisi o‘z-o‘zidan bo‘lmaydi.
Entropiya (tartibsizlik o‘lchovi) yopiqlangan sistemalarda oshadi.
📌 Shuning uchun hech bir dvigatel 100% samarador emas.
Temperatura mutlaq nolga (0 Kelvin) yaqinlashganda, entropiya nolga intiladi.
📌 Mutlaq nol — bu eng past harorat bo‘lib, bu yerda zarrachalar deyarli harakat qilmaydi.
| Hayotdagi qo‘llanilishi | Termodinamika qanday ishlaydi |
|---|---|
| Avtomobil dvigateli | Yonilg‘i issiqligini mexanik harakatga aylantiradi |
| Muzlatgich | Issiqlikni ichidan tashqariga chiqaradi |
| Elektr stansiyasi | Issiqlikni elektr energiyasiga aylantiradi |
| Inson tanasi | Haroratni oziq-ovqatdan olingan energiya bilan saqlaydi |
| Quyosh panellari | Quyosh nurini elektr energiyasiga aylantiradi |
| Atama | Ma’nosi |
|---|---|
| Entropiya | Sistemadagi tartibsizlik yoki noaniqlik darajasi |
| Ichki energiya | Sistema ichidagi zarrachalarning umumiy energiyasi |
| Izotermik jarayon | Harorat o‘zgarmaydigan jarayon |
| Adiabat jarayon | Muhit bilan issiqlik almashinuvi bo‘lmaydi |
| Issiqlik dvigateli | Issiqlikni ishga aylantiruvchi moslama |
| Issiqlik nasosi | Issiqlikni sovuq joydan issiq joyga uzatuvchi qurilma |
Termodinamika — energiya qanday ishlashini tushunish ilmi.
U fizika, muhandislik, biologiya va texnologiyalarda muhim ahamiyatga ega.
U orqali biz nafaqat texnika va mexanizmlarni, balki tabiat qonunlarini, inson organizmini va butun koinotdagi energiya harakatini ham tushunishimiz mumkin.
Примечание: Вся информация, представленная на сайте, является неофициальной. Получить официальную информацию можно с сайтов соответствующих государственных организаций
