article-img 09.06.2025 email 24

Ultratovush tekshiruvi (UZI) nima?

 

 

Ultratovush tekshiruvi – bu inson tanasidagi ichki tuzilmalarni ko‘rish uchun yuqori chastotali tovush to‘lqinlari yordamida ishlaydigan tibbiy diagnostika usulidir.

  • 🔍 Asosiy maqsadi: Ichki a’zolarni, mushaklar, paylar, homila rivojlanishini ko‘rsatish.

  • ⚙️ Qanday ishlaydi: Maxsus qurilma – sensor (transduser) tanaga tovush to‘lqinlarini yuboradi, ular tana to‘qimalaridan qaytib, kompyuter yordamida tasvirga aylanadi.


🧬 UZI’ning kelib chiqishi

📜 Tarixiy ma’lumotlar:

Yil Voqea
1794 Italiyalik olim Lazzaro Spallanzani – ko‘rshapalaklar tovush yordamida harakatlanishini aniqlagan. Bu ultratovush nazariyasiga asos bo‘lgan.
1917 Fransuz fizik Paul Langevin suv ostida kema aniqlash uchun sonar tizimini ishlab chiqqan.
1940–50-yillar Sonar texnologiyasi tibbiyotda qo‘llanila boshlandi.
1958 Shotlandiyalik shifokor Ian Donald homilador ayollar uchun birinchi UZI diagnostikasini ishlab chiqdi.

🏥 Bugungi kunda UZI qanday ishlatiladi?

Ultratovush hozirda har qanday kasalxona va klinikada asosiy tashxis vositasi hisoblanadi. U rengen nurlaridan farqli o‘laroq xavfsiz bo‘lib, bemorga zarar yetkazmaydi.

🔹 UZI qo‘llaniladigan sohalar:

Soha UZI qo‘llanishi
Akusherlik Homila rivojlanishini kuzatish
Kardiologiya Yurakni tekshirish (EKOKARDIOGRAMMA)
Qorin bo‘shlig‘i Jigardan tortib buyrak, o't pufagi
Tayanch-harakat Mushak va paylarda jarohat aniqlash
Tomirlar Qon oqimini o‘lchash (Doppler)
Urologiya Prostata, siydik pufagini tekshirish
Ginekologiya Bachadon, tuxumdonlarni ko‘rish

🖥️ Zamonaviy ultratovush texnologiyalari

  • 3D va 4D UZI – homilani batafsil ko‘rsatish

  • Doppler UZI – qon oqimini o‘lchash

  • Portativ (ko‘chma) UZI – tez yordam yoki chekka hududlar uchun

  • Elastografiya – to‘qimalar qattiqligini o‘lchash (masalan, jigar fibrozida)


⚖️ Afzalliklari

  • ✅ To‘liq xavfsiz – nurlanish yo‘q

  • ✅ Og‘riqsiz va tezkor

  • ✅ Ko‘chma qurilmalar mavjud

  • ✅ Har doim qayta ishlatish mumkin


⚠️ Kamchiliklari

  • ❌ Havo yoki suyaklar orqali yaxshi o‘tmaydi (o‘pka va miya uchun noqulay)

  • ❌ Operatorga bog‘liq – tajribali mutaxassis kerak

  • ❌ MRT yoki KTga qaraganda ba’zi hollarda aniqligi pastroq


🌍 Dunyo miqyosida ahamiyati

  • UZI nafaqat rivojlangan, balki rivojlanayotgan davlatlarda ham keng qo‘llaniladi.

  • Ayniqsa, homiladorlik va onalik salomatligini nazorat qilishda juda muhim.

  • JSST (Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti) tomonidan keng tavsiya etiladi.


📚 Xulosa jadvali

Bo‘lim Tafsilot
Nom Ultratovush tekshiruvi (UZI)
Asoschi Ian Donald (klinik qo‘llanishda)
Texnologiyasi Yuqori chastotali tovush to‘lqinlari
Xavfsizligi To‘liq xavfsiz, nurlanmasiz
Zamonaviy roli Diagnostika, homila nazorati, qon oqimi
Kelajakdagi yo‘nalishlar Sun’iy intellekt, masofaviy diagnostika, kichik UZI qurilmalar

Примечание: Вся информация, представленная на сайте, является неофициальной. Получить официальную информацию можно с сайтов соответствующих государственных организаций