Ultratovush tekshiruvi – bu inson tanasidagi ichki tuzilmalarni ko‘rish uchun yuqori chastotali tovush to‘lqinlari yordamida ishlaydigan tibbiy diagnostika usulidir.
🔍 Asosiy maqsadi: Ichki a’zolarni, mushaklar, paylar, homila rivojlanishini ko‘rsatish.
⚙️ Qanday ishlaydi: Maxsus qurilma – sensor (transduser) tanaga tovush to‘lqinlarini yuboradi, ular tana to‘qimalaridan qaytib, kompyuter yordamida tasvirga aylanadi.
Yil | Voqea |
---|---|
1794 | Italiyalik olim Lazzaro Spallanzani – ko‘rshapalaklar tovush yordamida harakatlanishini aniqlagan. Bu ultratovush nazariyasiga asos bo‘lgan. |
1917 | Fransuz fizik Paul Langevin suv ostida kema aniqlash uchun sonar tizimini ishlab chiqqan. |
1940–50-yillar | Sonar texnologiyasi tibbiyotda qo‘llanila boshlandi. |
1958 | Shotlandiyalik shifokor Ian Donald homilador ayollar uchun birinchi UZI diagnostikasini ishlab chiqdi. |
Ultratovush hozirda har qanday kasalxona va klinikada asosiy tashxis vositasi hisoblanadi. U rengen nurlaridan farqli o‘laroq xavfsiz bo‘lib, bemorga zarar yetkazmaydi.
Soha | UZI qo‘llanishi |
---|---|
Akusherlik | Homila rivojlanishini kuzatish |
Kardiologiya | Yurakni tekshirish (EKOKARDIOGRAMMA) |
Qorin bo‘shlig‘i | Jigardan tortib buyrak, o't pufagi |
Tayanch-harakat | Mushak va paylarda jarohat aniqlash |
Tomirlar | Qon oqimini o‘lchash (Doppler) |
Urologiya | Prostata, siydik pufagini tekshirish |
Ginekologiya | Bachadon, tuxumdonlarni ko‘rish |
3D va 4D UZI – homilani batafsil ko‘rsatish
Doppler UZI – qon oqimini o‘lchash
Portativ (ko‘chma) UZI – tez yordam yoki chekka hududlar uchun
Elastografiya – to‘qimalar qattiqligini o‘lchash (masalan, jigar fibrozida)
✅ To‘liq xavfsiz – nurlanish yo‘q
✅ Og‘riqsiz va tezkor
✅ Ko‘chma qurilmalar mavjud
✅ Har doim qayta ishlatish mumkin
❌ Havo yoki suyaklar orqali yaxshi o‘tmaydi (o‘pka va miya uchun noqulay)
❌ Operatorga bog‘liq – tajribali mutaxassis kerak
❌ MRT yoki KTga qaraganda ba’zi hollarda aniqligi pastroq
UZI nafaqat rivojlangan, balki rivojlanayotgan davlatlarda ham keng qo‘llaniladi.
Ayniqsa, homiladorlik va onalik salomatligini nazorat qilishda juda muhim.
JSST (Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti) tomonidan keng tavsiya etiladi.
Bo‘lim | Tafsilot |
---|---|
Nom | Ultratovush tekshiruvi (UZI) |
Asoschi | Ian Donald (klinik qo‘llanishda) |
Texnologiyasi | Yuqori chastotali tovush to‘lqinlari |
Xavfsizligi | To‘liq xavfsiz, nurlanmasiz |
Zamonaviy roli | Diagnostika, homila nazorati, qon oqimi |
Kelajakdagi yo‘nalishlar | Sun’iy intellekt, masofaviy diagnostika, kichik UZI qurilmalar |
Примечание: Вся информация, представленная на сайте, является неофициальной. Получить официальную информацию можно с сайтов соответствующих государственных организаций