Urtikariya (to‘shma, qichishish, qizil dog‘lar)

📌 Ta’rifi:

Urtikariya — bu teri ustida to‘satdan paydo bo‘ladigan, qattiq qichishadigan, qizil yoki oqish toshmalar (angioyot) bilan ifodalanadigan allergik reaktsiyadir. Bu holat ko‘pincha urtika (qichitqi o‘t) chaqishi bilan o‘xshash bo‘lgani uchun shunday nomlangan.

🧬 Atama kelib chiqishi:

• “Urtika” — lotincha qichitqi o‘t degan ma’noni anglatadi.

• “Urticaria” — tibbiyot atamasi sifatida ilk bor XVIII asrda ishlatilgan.

🧠 Urtikariya qanday yuz beradi?

Urtikariya organizmda histamin kabi moddalarning teri osti tomirlariga ta’sir qilib, ularning kengayishiga, suyuqlik chiqib ketishiga va shish, qizil dog‘lar va qichishishga olib keladi.

🔍 Sabablari:

🕒 Turlari:

🔬 Belgilar:

• Qattiq qichishish

• Qizil yoki oqish dog‘lar, ko‘tarilgan yuzali toshmalar

• Dog‘lar odatda bir necha soat ichida yo‘qoladi, lekin boshqa joyda yana paydo bo‘ladi

• Ba’zida shish va og‘riq (angioedema holatida)

🧪 Tashxis:

• Klinik tekshiruv (terini ko‘rib)

• Oziq-ovqat, dorilarga allergiya testlari

• Qon tahlillari (immunoglobulin E, umumiy qon, jigar, qalqonsimon bez tekshiruvi)

• Ba’zan teri biopsiyasi

💊 Davolash:

⚠️ Asoratlar:

• Angioedema — tomoq shishi va bo‘g‘ilish (zudlik bilan yordam kerak)

• Yomon uyqu va stress

• Surunkali holatga o‘tish

🛡️ Profilaktika:

• Allergiya chaqiruvchi oziq-ovqat/dorilardan saqlanish

• Sovuq, quyosh, issiq kabi omillardan ehtiyot bo‘lish

• Stressdan saqlanish

• Allergologga muntazam murojaat