Vitiligo — surunkali teri kasalligi

Vitiligo — bu surunkali teri kasalligi bo‘lib, unda terida oq dog‘lar paydo bo‘ladi. Bu holat melanin (teri, soch va ko‘z rangini ta’minlovchi pigment) ishlab chiqaruvchi melanosit hujayralari yo‘qolganida yoki faoliyatini to‘xtatganida yuz beradi.

🧬 Atama kelib chiqishi:

• “Vitiligo” so‘zi lotincha “vitium” — “nuqson” yoki “kamchilik” degan ma’noni anglatadi.

• Bu kasallik haqida ilk bor rimlik vrach Aulus Kornelius Tsel`s milodiy I asrda yozgan.

🎯 Asosiy belgilar:

🔍 Sabablari (to‘liq o‘rganilmagan):

• Avtoimmun holat – immun tizimi melanositlarni “begona” deb hujum qiladi.

• Genetik moyillik – oila a’zolarida bo‘lsa, xavf ortadi.

• Stress va shikastlanishlar – ruhiy bosim yoki teri shikastlanishi.

• Zararli moddalar yig‘ilishi – hujayralarda oksidlovchi stress.

• Asab tizimi bilan bog‘liq omillar – to‘liq aniqlanmagan.

🧬 Vitiligoning turlari:

🧪 Tashxislash:

• Dermatologik ko‘rik

• Vud lampasi yordamida ultrabinafsha nurda ko‘rik

• Qon tahlillari (avtoimmun kasalliklar uchun)

• Zarur bo‘lsa — teri biopsiyasi

💊 Davolash usullari:

⚠️ Asoratlar:

• Quyosh nurlari ta’siriga yuqori sezuvchanlik

• Boshqa avtoimmun kasalliklar bilan birga kechishi mumkin:

  • Qandli diabet (1-tur)

  • Qalqonsimon bez kasalliklari (gipotireoz)

  • Temir tanqisligi anemiyasi

  • Soch to‘kilishi (alopesiya)

• Psixologik tushkunlik, ijtimoiy qiyinchiliklar

🛡️ Profilaktika va maslahatlar:

• Har kuni SPF 30+ quyoshdan himoyalovchi krem ishlatish

• To‘g‘ridan-to‘g‘ri quyosh nurlaridan saqlanish

• Himoyalovchi kiyimlar kiyish

• Stressni kamaytirish va sog‘lom turmush tarzi

• Terining holatini doimiy kuzatib borish

• Qalqonsimon bez faoliyatini tekshirtirib turish