WAN — bu keng geografik hududlarni qamrab oladigan kompyuter tarmog‘i bo‘lib, shaharlar, mintaqalar, davlatlar va hattoki butun dunyoni o‘z ichiga oladi. WAN orqali turli joylardagi foydalanuvchilar ma’lumot almashish, resurslardan birgalikda foydalanish va aloqa o‘rnatish imkoniyatiga ega bo‘ladilar.
🔑 WAN’ning asosiy xususiyatlari:
-
Katta hududni qamrab oladi
-
WAN bir nechta shahar, mamlakat yoki qit’alarni bog‘laydi.
-
Eng yirik WAN — bu internet.
-
-
Masofaviy aloqa imkoniyati
-
Tashkilotlar turli hududlardagi ofislarini bir tarmoqqa ulaydi.
-
Uzoqda joylashgan foydalanuvchilar bilan ishlash imkonini beradi.
-
-
Ommaviy va xususiy infratuzilma
-
WANda telefon liniyalari, optik tolalar, sun’iy yo‘ldoshlar va VPNlar ishlatiladi.
-
-
LANga nisbatan sekinroq
-
Aloqa tezligi LANga qaraganda odatda pastroq va narxi balandroq bo‘ladi.
-
🧩 WAN tarkibiy qismlari:
-
Router (yo‘naltiruvchi) – turli tarmoqlarni bog‘laydi va trafikni boshqaradi.
-
Modem – raqamli signalni uzoq masofaga uzatish uchun moslashtiradi.
-
Leased line yoki VPN – xavfsiz va shaxsiy ulanishni ta’minlaydi.
-
Sun’iy yo‘ldosh va optik tolali kabellar – uzoq masofali uzatishda ishlatiladi.
✅ WAN afzalliklari:
-
Masofaviy ofislarni ulash – dunyoning istalgan nuqtasidan kirish mumkin
-
Markazlashtirilgan ma’lumotlar bazasi
-
Ishchilar o‘rtasida hamkorlikni soddalashtiradi
-
Katta miqyosda ishlash uchun qulay
❌ Kamchiliklari:
-
Yuqori xarajat – qurish va texnik xizmat ko‘rsatish qimmatga tushadi
-
Nisbatan sekinroq tezlik
-
Tashqi provayderlarga bog‘liqlik – aloqaning sifati va barqarorligi ularga bog‘liq
🏢 WAN qayerda ishlatiladi:
-
Xalqaro kompaniyalar – turli davlatlardagi ofislarni ulash
-
Banklar – bankomatlar va filiallar o‘rtasida tarmoq yaratish
-
Hukumat organlari – butun mamlakat bo‘yicha ma’lumot almashinuvi
-
Universitet va maktablar – o‘quv resurslariga masofaviy kirish