Yurak qanday ishlaydi?

🔬 Ilmiy tushuncha

Yurak – bu taxminan mushtdek hajmdagi mushakli organ bo‘lib, butun tana bo‘ylab qonni nasos kabi haydaydi. Qon orqali tana kislorod va ozuqa oladi, hamda karbonat angidrid va chiqindilarni chiqaradi.

🧬 Yurak tuzilishi

Yurakda 4 ta bo‘lim (kamera) mavjud:

Yurak klapanlari qonni faqat bir yo‘nalishda harakatlantirishga yordam beradi:

• Trikuspid klapan — o‘ng bo‘lmacha va qorinchani ajratadi

• O‘pka klapani — o‘ng qorinchadan o‘pkaga chiqishda

• Mitral klapan — chap bo‘lmacha va qorinchani ajratadi

• Aorta klapani — chap qorinchadan aortaga chiqishda

🌀 Qon aylanishi qanday kechadi?

1. Kislorodsiz qon tanadan o‘ng bo‘lmachaga kiradi.

2. U o‘ng qorinchaga o‘tadi va o‘pkaga yuboriladi.

3. O‘pkada qon kislorod bilan boyiydi.

4. Chap bo‘lmachaga kelib, u yerdan chap qorinchaga o‘tadi.

5. Chap qorinchadan butun tana bo‘ylab aorta orqali yuboriladi.

🔁 Bu aylanish har kuni 100 000 martadan ortiq takrorlanadi!

⚙️ Yurak urishi va elektr tizimi

Yurak o‘zining ichki elektr tizimi bilan ishlaydi:

• Sinus tuguni (SA) yurakdagi tabiiy “generator” bo‘lib, impulslar hosil qiladi.

• Impulslar bo‘lmachalarni qisqartiradi, so‘ngra AV tuguni orqali qorinchalarga o‘tadi.

• Impulslar Giss to‘plami va Purkinje tolalari orqali tarqalib, qorinchalarni qisqartiradi.

⏱ O‘rtacha yurak urishi: 60–100 marta/minut (katta odamda).

📊 Yurak haqida qiziqarli faktlar

🏺 Yurak haqida tarixiy ma’lumotlar

💡 Qo‘shimcha qiziqarli ma’lumotlar

• Ko‘k kit yuragi ~150 kg keladi, golf aravasi hajmida.

• Kulish yurak faoliyatini 20% ga yaxshilaydi.

• Yurak musiqa ritmiga moslasha oladi — sekin, tez, hissiy ritmlar.

• Uyqu paytida yurak sekinroq uradi, ammo to‘xtamaydi.